انديشه سياسي آيت الله العظمی خويي

آيت الله ابوالقاسم خويي (1317 – 1413 ه.ق) يکي از برجسته‌ترين فقهاي تاريخ معاصر بود که با نگاه عميق و ژرف خويش به متون ديني، عرصه‌هاي جديدي در انديشه سياسي ديني گشود. تفسير او از «حسبه» و رويکرد نو به مفاهيم فقهي، سياسي مانند «مصلحت»، «ضرورت» و «عرف»، راهکار تازه‌اي براي عملياتي کردن فقه در عرصه سياست و اجتماع ارائه داد.

اين اثر با هدف بررسي انديشه سياسي اين فقيه مکتب اهل بيت(ع) در عرصه فقه سياسي منتشر شده و گامي مهم در جهت فراهم ساختن زمينه‌هاي لازم براي هويت‌شناسي جامعه و امت اسلامي تلقي مي‌گردد.

به اعتقاد نويسنده، انديشه سياسي آيت الله خويي عبارت از نظريه‌هاي منسجم و نظام‌مند فقهي و سياسي او درباره چگونگي مديريت کلان اجتماعي و سياسي، دولت، زعامت عامه و اصول و مباني نظري آنهاست که با رهيافت نص گرايانه و تا حدودي تاريخي در اين کتاب ارائه شده است.

نويسنده در اين کتاب کوشيده است تا انديشه سياسي آيت‌الله خويي را از ميان آثار فقهي او استخراج کند و به صورت منسجم در اختيار دين‌پژوهان علاقه‌مند به فقه سياسي قرار دهد.

ساختار کتاب از يک مقدمه و پنج فصل تشکيل شده است. فصل نخست کتاب به زندگي و عصر سياسي آيت الله خويي اختصاص يافته است.

فصل دوم، اشاره‌اي کوتاه به کليات قابل طرح و مرتبط با انديشه سياسي وي دارد. تعريف مفاهيم ولايت، امامت، حسبه و کلياتي همچون سياست، دين و سياست و عقلانيت حاکم بر فقه، بخشي از اين فصل را تشکيل مي دهد.

اصول و قواعد فقه سياسي، عنوان فصل سوم است. در اين فصل به بررسي قواعد فقه سياسي که زيربناي انديشه سياسي را شکل مي‌دهد، پرداخته مي‌شود. قواعدي همچون اصل حفظ نظام، اصل ظلم ستيزي، قاعده لا ضرر و لا ضرار، اصل مدارا و تساهل يا قاعده نفي عسر و حرج، برخي از اين اصول را تشکيل مي‌دهد.

فصل چهارم، حيات سياسي شيعه را در عصر غييبت بررسي مي‌کند. اين فصل به دو بخش رويکرد درون سيستمي و رويکرد برون­سيستمي تقسيم شده است و در هر بخش اقتضائات، اقدامات و فعاليت‌هاي شيعه در دوره عصر غيبت بررسي و سنجيده مي‌شود.

فصل پنجم درباره ولايت فقيه و حکومت اسلامي است که اساسي‌ترين بخش انديشه سياسي اين انديشمند شيعه است. تعريف حکومت و ولايت، انواع حکومت، حکومت مطلوب و ولايت فقيه بخش‌هايي از اين فصل کتاب هستند که در هر کدام نظريات فقهي و سياسي آيت الله خويي بيان و بررسي شده است.

کتاب انديشه سياسي آيت الله خويي، به قلم محمد اکرم عارفي از سوي انتشارات بوستان کتاب، در 220 صفحه رقعي و شمارگان 2500 نسخه براي نخستين بار در سال 86 منتشر شده است.
خوی آنلاین