گذری بر اندیشه‌های امام موسی صدر از دریچه آثار وی

امام موسی صدر از اندیشمندان و علمای بزرگی بود که در مدت حیات خود ذخایر ارزشمندی از علوم و معارف را در خدمت بشر قرار داد. درس گفتارها و سخنرانی‌هایی که هر کدام به نوبه خود کتابی ارزشمند و دریچه‌ای برای تعقل هستند. در سال‌های اخیر موسسه فرهنگی و تحقیقاتی امام موسی صدر، کتاب‌های زیادی با موضوع این شخصیت برجسته را به رشته تحریر درآورد و روانه بازار نشر کرد تا در خدمت علاقه‌مندان به امام موسی صدر قرار گیرد، هر کدام از این کتاب‌ها از بعدی متفاوت این سیره عظیم را مورد بررسی قرار داده است. برخی از کتاب‌های منتشر شده در سال‌های اخیر هم در برگیرنده سخنرانی‌ها و مکتوبات این شخصیت والاست که پس از جمع‌آوری و ترجمه به صورت کتابی ارائه شدند.

از دیگر فعالیت‌هایی که در حوزه مکتوب درباره امام موسی صدر صورت گرفته، جمع‌آوری تاریخ شفاهی است. در این طرح زمان‌بر با همه افرادی که امام موسی صدر را می‌شناختند، با وی همکاری داشتند و هم فکر و هم رزم بودند شناسایی و گفت‌وگو شده است، و ‌تاکنون بیش از 300 مصاحبه در ایران انجام و در «مرکز الامام موسی الصدر للابحاث و الدراسات» لبنان در حال ترجمه است اما هنوز مشخص نیست که چه زمانی طرح تاریخ شفاهی به پایان برسد. تاکنون یک جلد از این مجموعه منتشر شده است که مورد استقبال خوبی هم قرار گرفته است.

فعالیت اصلی مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر جمع‌آوری کل آثار و افکار، اسناد، عکس‌ها، نامه‌ها و ... امام موسی صدر از زبان‌های مختلف است تا این آثار جمع‌آوری شده به منظور ارائه منظومه فکری و عملی امام موسی صدر به زبان‌های مختلف زبان گردانی شود.  تمام مطالب روزنامه‌ها، کتاب‌ها، نوارها از مجلس اعلای شیعیان لبنان و همچنین اسنادی که در دست مردم بوده است، جمع‌آوری و به فارسی ترجمه شده است. عمده این آثار به زبان عربی بوده و در حال حاضر آماده انتشار هستند. این مطالب به صورت دائره‌المعارفی تحت عنوان «گام به گام با امام» در 12 جلد منتشر خواهند شد.

تنها وجود امام موسی صدر گمگشته جهان اسلام نیست، بلکه اندیشه و تفکر وی نیز نیاز و گمشده ما است، اندیشه این مصلح همچنان ناشناخته باقی مانده است. بنظر می‌رسد با گذشت سال‌ها تلاش برای اشاعه اندیشه‌ها و شخصیت امام صدر متاسفانه در بخش تحصیلکرده‌ها هم ایشان ناشناس مانده‌اند یا مطالب کمی از سیره و سیر اندیشه‌اش می‌دانند. از این‌رو در سالروز ربوده شدن امام موسی صدر لیستی از کتاب‌هایی که از آثار امام موسی صدر است و کتاب‌هایی که به سیره ایشان از سوی سایرین می‌پردازد، و در انتشاراتی‌های متفاوت منتشر شده‌اند معرفی می‌شوند. کتاب‌هایی که تاکنون درباره امام موسی صدر تهیه شدند را می‌توان در چند محور کلی مجموعه تاریخ شفاهی، مجموعه تفاسیر قرآن، مجموعه پرتوها، روایت صدر، گفتار صاحب‌نظران درباره امام، کتاب‌های قطع کوچک، اسناد و مدارک پرونده ربودن و سایر کتاب‌ها دسته بندی کرد. 

  تفسیر قرآن

1. تأملی دیگر در تفسیر و قرآن

مترجم: مهدی فرخیان و علیرضا محمودی

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1388،چاپ اول

«تأملی دیگر در قرآن و تفسیر» نخستین جلد از مجموعه «تفسیر قرآن» امام موسی صدر است که مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر آن را برای نخستین بار در اسفندماه 1388 منتشر کرده است.

2. اخلاص

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1388، چاپ اول

«سوره اخلاص» دومین جلد از مجموعه «تفسیر قرآن» امام موسی صدر است که مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر آن را برای نخستین بار در اسفندماه 1388 منتشر کرده است. این کتاب شامل سه بخش «سخن ناشر»، «تفسیر سوره اخلاص (1)» و «تفسیر سوره اخلاص (2)» است

3. ‌ناس و فلق

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1388، چاپ اول

«تفسیر سوره ناس و فلق» سومین جلد از مجموعه «تفسیر قرآن» امام موسی صدر است که مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر آن را برای نخستین بار در اسفندماه 1388 منتشر کرده است.

 4.قدر

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1388،چاپ اول

«تفسیر سوره قدر» چهارمین جلد از مجموعه «تفسیر قرآن» امام موسی صدر است که مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر آن را برای نخستین بار در اسفندماه 1388 منتشر کرده است.

5. تکاثر

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1388،چاپ اول

«تفسیر سوره تکاثر» پنجمین جلد از مجموعه «تفسیر قرآن» امام موسی صدر است که مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر آن را برای نخستین بار در اسفندماه 1388 منتشر کرده است.

6.برای زندگی

مترجم: مهدی فرخیان

سال: 1389، چاپ اول

این تفسیرها در درس‌گفتارهای او برای کادرهای جنبش امل ارایه شده است. کتاب برای زندگی ترجمه کتاب «دراسات للحیاه» است که برای نخستین بار در سال 1389 به فارسی منتشر شده است.

7. حدیث سحرگاهان

مترجم: علیرضا محمودی و مهدی موسوی‌نژاد

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1390، چاپ اول

این کتاب گفتارهای تفسیری است که امام موسی صدر در سحرگاهان ماه مبارک رمضان در رادیو لبنان بیان کرده است. با توجه به اینکه این سخنرانی‌ها در آخرین سال‌های حضور امام موسی صدر در لبنان ایراد شده است، به نوعی عصاره اندیشه و فکر امام موسی صدر در زمینه‌های مختلف و انعکاس و خلاصه معرفت وجودی امام صدر است.

8. زندگی و مرگ

مؤلف: امام موسی صدر

ترجمه: علیرضا محمودی

چاپ اول: 1392

این کتاب شامل هشت بخش «سخن ناشر»، «زندگی و مرگ (1)»، «زندگی و مرگ (2)»، «آزمایش الهی (1)»، «آزمایش الهی (2)»، «شناخت مرگ»، «مفهوم معاد» و «روز حساب» است.

9. انفاق

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: علیرضا محمودی

چاپ اول: 1392

این کتاب شامل پنج بخش «سخن ناشر»، «انفاق (1)»، «انفاق (2)»، «انفاق (3) » و « انفاق (4) » است.

 10. اسرا

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: علیرضا محمودی

چاپ اول: 1392

این کتاب شامل شش بخش «سخن ناشر»، «اسرا (1)»، «اسرا (2)»، «اسرا (3) »، « اسرا (4) » و « اسرا (5)» است.  

تاریخ شفاهی

من و آقا موسی

به کوشش: حمید قزوینی

چاپ اول: 1390

درباره کتاب

کتاب من و آقا موسی، نخستین کتاب از مجموعه کتاب‌های تاریخ شفاهی مؤسسه است.این کتاب دربردارنده خاطرات آیت الله عبدالجلیل جلیلی کرمانشاهی است که به کوشش حمید قزوینی فراهم آمده، عبدالجلیل جلیلی از دوستان و همراهان قم و نجف امام موسی صدر است که در این کتاب علاوه بر خاطرات خود از امام صدر به مسائل تاریخی دیگر هم پرداخته است. این کتاب علاوه بر متن مصاحبه با آیت الله جلیلی شامل پی‌نوشت و تصاویر و اسناد و نمایه نیز هست. در قسمت پی‌نوشت شرح کوتاهی از اشخاصی آورده شده است که در مصاحبه به آنان اشاره شده است.

اسناد و مدارک پرونده ربودن

گزارش کمیته پیگیری سرنوشت امام موسی صدر

پدید آورنده: کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی

ناشر: مجلس شورای اسلامی دوره هفتم

از فصل اول تا نهم این کتاب، ‌گزارشی است مستند و جامع از علل سفر امام به لیبی و شرح وقایعی که در آن کشور رخ داده، سپس گزارش‌های مفصل امنیتی مقامات لبنان و ایتالیا، گزارش مفصل جنبش امل و مجلس اعلای شیعیان که پاسخ به ادعاهای کذب مقامات لیبی است و در ‌‌نهایت پی‌گیری‌های انجام گرفته در لبنان و سپس بررسی‌ها و صدور رأی دادگاه ایتالیاست.

فصل دهم این کتاب به اقدامات صورت گرفته در ایران می‌پردازد و شامل عنوانی همچون «اقدام امام خمینی»، «تلگراف آیت الله العظمی مرعشی نجفی» و دیگر علما و مسئولان ایران است. «نگاهی به اسناد ساواک» عنوان فصل یازدهم این کتاب است که شامل حدود دوازده سند از اسناد ساواک در رابطه با امام موسی صدر است.

فصل دوازدهم، گزارش‌های سازمان عفو بین‌الملل را از سال 2001 تا 2005 در همین زمینه در برمی‌گیرد که با عنوان «بررسی‌های سازمان عفو بین الملل» در کتاب منتشر شده است. فصل سیزدهم این کتاب، ‌چند سخنرانی از معمر قذافی در زمینه ربودن امام موسی صدر است که در این سخنان به خوبی تناقضات موجود در گفته‌های مقامات لیبی و شخص قذافی آشکار می‌شود و در ‌‌نهایت، ‌فصل چهاردهم این کتاب، ‌ راهکارهای ارایه شده در مجلس شورای اسلامی برای پی‌گیری قضیه آزادی امام موسی صدر را در بر می‌گیرد.

در قلمرو اندیشه امام موسی صدر

 1. رهیافت‌های اقتصادی اسلام

پدید آورنده: امام موسی صدر

به اهتمام و ترجمه: مهدی فرخیان

ناشر: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1386، چاپ اول

کتاب «رهیافت‌های اقتصادی اسلام» شامل «پیشگفتار» مترجم و «مقدمه»ای به قلم دکتر سید کاظم صدر است و در سه فصل تدوین شده است.

فصل نخست مجموعه مقالات فارسی امام موسی صدر است که به قلم خود او در مجله مکتب اسلام به چاپ رسیده است که پیش از این، همراه با مقدمه و توضیحاتی از مرحوم حجت الاسلام والمسلمین علی حجتی کرمانی، بار‌ها و بار‌ها به چاپ رسیده بود. فصل دوم کتاب، گفتارهای اقتصادی امام موسی صدر در لبنان است که بخش عمده‌ آن درس ‌گفتارهای وی برای اعضای ارشد جنبش امل است. فصل سوم کتاب نیز دو مقاله جامعه‌شناختی ـ اقتصادی است که در یکی مسئله اختلاف طبقاتی و راه حل اسلام برای آن و در دیگری مبحث عدالت اقتصادی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است.

2. انسان در اسلام

ترجمه: احمد ناظم

بازبینی ترجمه: حورا صدر

چاپ اول: 1392

 کتاب «انسان آسمان» در بردارنده 13 جستار از امام موسی صدر دربارۀ امیرالمؤمنین (ع) است که 11 جستار آن برای نخستین بار منتشر شده است. مطالب این کتاب را می‌توان به سه بخش تقسیم کرد. بخش اول، مجموعه گفتارهای امام موسی صدر به مناسبت ولادت امیرالمؤمنین، بخش دوم سخنان وی دربارۀ واقعۀ غدیر و لایت حضرت علی (ع) و بخش سوم مطالبی است که امام موسی صدر به مناسبت شهادت حضرت بیان کرده است. در پیوست این کتاب نیز تصاویر دست ‌نوشته‌ای از امام موسی صدر دربارۀ امام علی (ع) آمده است که ترجمۀ آن با عنوان «علی (ع) در چند سطر» در ابتدای کتاب آمده است.

3. روح تشریع در اسلام

پدید آورنده: امام موسی صدر

مترجم: موسی اسوار و احمد ناظم

ناشر: مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1391، چاپ اول

امام موسی صدر در این جستار، مسائل فلسفۀ فقه را بررسی کرده است و کوشیده است تا دو مسئلۀ اساسی را تببین کند که عبارت‌اند از «تفاوت قوانین بشری و الهی» و «نسبت قوانین الهی و شریعت با تحول جهان و انسان».

استاد محمد ابوزهره، شیخ محمد خاطر،  احمد الشرباصی،  عمر فروخ،  محمد غزالی، استاد احمد حمانی، استاد ادریس الکتانی، استاد مصطفی الرزقاء، مولود قاسم نایت بلقاسم، شیخ سلیمان داود بن یوسف و استاد زینب الغزالی الجبیلی،  صبحی صالح و  محمود منصور اساتید و پژوهشگرانی هستند که نقد و نظرشان در کتاب منتشر شده است.

همچنین در بخش پایانی کتاب، پرسش و پاسخ دانشجویان دربارۀ مسائل مطرح شده در کنفرانس از جمله، «پایبندی به دین در جهان امروز»، «مسئلۀ اجتهاد»، «ازدواج با غیر مسلمانان»، «مسائل طلاق»، «حقوق زنان» و «مسئلۀ ربا» آمده است.

4. حدیث سحرگاهان

مترجم: علیرضا محمودی و مهدی موسوی‌نژاد

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1390، چاپ اول

این کتاب گفتارهای تفسیری است که امام موسی صدر در سحرگاهان ماه مبارک رمضان در رادیو لبنان بیان کرده است. با توجه به اینکه این سخنرانی‌ها در آخرین سال‌های حضور امام موسی صدر در لبنان ایراد شده است، به نوعی عصاره اندیشه و فکر امام موسی صدر در زمینه‌های مختلف و انعکاس و خلاصه معرفت وجودی امام صدر است.

در این کتاب، 89 قسمت از مباحث تفسیری امام موسی صدر گنجانده شده که 58 قسمت آن تفسیر بخش‌هایی از سوره‌های بلند قرآن است که موضوعات مختلفی را در بر دارد و سی قسمت آن تفسیر سور قصار قرآن کریم است و یک بخش به نام «قرآن معجزه جاودان» شامل مباحثی درباره قرآن و تفسیر آن است.

5. سفر شهادت

پدید آورنده: امام موسی صدر

مترجم: مهدی فرخیان، احمد ناظم

ناشر: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1391، چاپ اول

این کتاب مجموعه‌ای است از سخنرانی‌های امام موسی صدر درباره نهضت عاشورا. گفتارهای سفر شهادت، حسین وارث انبیاء، زینب شکوه شکیبایی (1و2) با ترجمه مهدی فرخیان و گفتارهای پرتوهایی از انقلاب کربلا، به سوی خط حسینی، امام حسین، پیشوای اصلاح‌گری، عطای حسینی در واقعه کربلا، از دریچه عاشورا، حسین چراغ هدایت و کشتی نجات، نامه‌ای به مردم لبنان، شهادت چشمه جوشان تحول و رسالت حضرت زینب در عاشورا نیز با ترجمه احمد ناظم عرضه شده‌اند.

 6. ادیان در خدمت انسان

به اهتمام و ترجمه: گروه مترجمان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1384، چاپ اول

این کتاب شامل بیست و نه عنوان از مقالات و سخنرانی‌های امام موسی صدر است و نام کتاب نیز از موضوع سخنرانی تاریخی امام موسی صدر در کلیسای کبوشین بیروت اقتباس شده است. «ادیان در خدمت انسان»، «در پاسداشت آزادی»، «دین در جهان امروز»، ‌«جلوه‌هایی از تمدن ما»، «مبارز کیست؟»، «جایگاه دین در جنبش‌های رهایی‌بخش»، «اسلام، و عدالت اجتماعی و اقتصادی»، «شیعه و دیگر فرق اسلامی»، «اخلاق پیروزی» و «روزه، تمرین جهاد» از عناوین مطالب این کتاب است.

7.  نای و نی

به اهتمام و ترجمه: علی حجتی کرمانی

ناشر: مؤسسۀ فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال نشر: 1383، چاپ اول

فصل اول این مجموعه به اصول عقاید، ‌ جهان‌بینی، ‌ ارزش‌ها و اخلاق و تاریخ اسلامی اختصاص یافته است. بخش دوم این کتاب گزارشی است از چگونگی روش کار امام که از صور در لبنان شروع شده و سپس به تمام مناطق شیعه‌نشین لبنان گسترش یافته است.

قسمت آخر (فصل سوم) این مجموعه نیز به معرفی دشمن مشترک و تمهدیات جمعی، ملی و فراملی‌ای می‌پردازد که برای مبارزه با اسرائیل و حمایت از ملت مظلوم فلسطین صورت گرفته است.

کتاب‌های قطع کوچک

 1. من مبارزه می‌کنم، پس هستم

این کتاب متن سخنرانی امام موسی صدر در آلمان در سال 1977 است که سید محمدرضا نواب آن را به فارسی ترجمه کرده است.

امام صدر در این سخنرانی مقاومت فلسطین را می‌ستاید و با بیانی منطقی، مستدل و به دور از جنجال و هیاهو حقوق ملت فلسطین را برای جهانیان تبیین می‌کند.

 2. مردی که زنده می‌ماند

 این کتاب که قالب روایت دارد، تألیف حسن مولا دوست است و نویسنده با استفاده از منابع گوناگون، زندگی امام موسی صدر را در قالب داستان بیان کرده است.

 3. سید موسی صدر

پدید آورنده: امیر صادقی

ناشر: میراث قلم

سال: 1390، چاپ اول

کتاب «سید موسی‌صدر» نوشته امیر صادقی را نشر میراث اهل قلم منتشر کرده است.  این کتاب از نود قطعۀ کوتاه دربارۀ زندگی امام موسی صدر تشکیل شده است.

گفتار صاحب نظران درباره امام موسی صدر

 1. اندیشه ربوده شده

پدید آورنده: مهدی فرخیان

ناشر: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1385، چاپ اول

این کتاب شامل «یادداشت ناشر»، «پیشگفتار» و پنجاه عنوان مطلب از اندیشمندان و شخصیت‌های علمی و فرهنگی و دینی برجسته ایران و اسلام است که درباره امام موسی صدر سخن گفته‌اند.

 2. یادنامه امام موسی صدر

پدید آورنده: سیدهادی خسروشاهی

ناشر: موسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1387، چاپ اول

در این کتاب هم‌چنین نامه‌هایی از و درباره امام موسی صدر و نمونه‌هایی از نامه‌های و بیانیه‌های مراجع تقلید و برخی از احکام دادگاه‌ها و گزارش‌ها و بیانیه‌ها درباره قضیه ربودن امام موسی صدر است.

این کتاب هم‌چنین شامل بخشی با عنوان «عکس‌های تاریخی» است که شامل عکس‌هایی از امام موسی صدر در زمان‌ها و مکان‌های مختلف است که همراه با شرح تصاویر منتشر شده است.

این کتاب در دو جلد و در یک مجلد منتشر شده است که در جلد نخست آن می‌توان نگاه شخصیت‌های برجسته‌ و اندیشمندان و نویسندگان مختلف به امام موسی صدر و افکار ایشان را مطالعه کرد که از جمله آنان‌اند: امام خمینی(ره)، آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی، شهید آیت الله صدوقی، شهید دکتر مصطفی چمران، آیت الله عبدالکریم موسوی اردبیلی،‌ آیت الله سید موسی شبیری زنجانی، آیت الله ناصری مکارم شیرازی، آیت الله شیخ احمد آذری قمی، آیت الله شیخ علی مشکینی، حجت الاسلام والمسلمین دکتر علی اکبر صادقی،‌آیت الله شیخ حسینعلی منتظری، حجت الاسلام والمسلمین علی دوانی و....

در جلد دوم این کتاب نیز، می‌توان آثاری از سید محمد خاتمی، سید هادی خسروشاهی، سید عباس موسوی، محمدحسین روح الامین، سید حسن نصر الله، شیخ قبلان، کاردینال گریگوری حداد، کاردینال سمعان نصر، شیخ شفیق یموت، احمد الزین، سلیم الحص، محمد سلیم جلال الدین، نزیه بزری، عمر کرامی، مصطفی معروف سعد، عبدالامیر عباس، نبیه بری، اندره حداد، حسن کمالیان و شهید دکتر مصطفی چمران را مطالعه کرد.

 3. عزت شیعه، دفتر اول

 پدید آورنده: محسن کمالیان / علی اکبر رنجبر کرمانی

 ناشر: مولف 

سال: 1388، چاپ اول

این کتاب شامل یک مقدمه، چکیده‌ای از گاهشمار زندگی امام موسی صدر،‌سخن اول، 10گفت‌وگو با نزدیک‌ترین یاران جهادی امام موسی صدر در لبنان، وصیت‌نامه شهید دکتر مصطفی چمران،‌سخن آخر و فهرست اعلام است.

 4. عزت شیعه 2

پدید آورنده: محسن کمالیان/ علی اکبر رنجبر کرمانی

ناشر: صحیفه خرد

سال: 1386، چاپ: اول

این کتاب شامل مقدمه، زندگی‌نامه، و بیست و پنج گفت‌وگو با نزدیک‌ترین یاران جهادی امام موسی صدر است. همچنین در بخش «پیوست‌ها»ی این کتاب می‌توان نامه‌هایی از امام صدر به آیت الله مستجابی، سندی تاریخی از آیت الله شمس الدین، نامه‌ای از امام صدر به استاد سید مهدی حائری، نامه‌ای از استاد پرویز اتابکی، امام موسی صدر و ملک حسن و نامه‌ای از حجت‌الاسلام دکتر محمد هادی مفتح را خواند.

مجموعه پرتوها

 1. محمد؛ پیامبر بت شکن

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

«محمد؛ پیامبر بت شکن» ترجمه مقاله‌ای از امام موسی صدر است که در دو هفته‌نامه «النهج» در تاریخ 14 سپتامبر 1960 مطابق با 23 شهریور 1339، به مناسبت میلاد حضرت رسول چاپ شده است.

این کتاب شامل «پیشگفتار»، «محمد، پیامبر بت شکن»، «از تولد و حضور» و «از ربودن و غیاب» است که در دو بخش آخر خلاصه‌ای از زندگی امام موسی صدر آمده و از مسئله ربوده شدن ایشان توسط حکومت لیبی سخن رفته است.

 2. زهرا فصلی از کتاب رسالت

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: علی حجتی کرمانی

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

«زهرا؛ فصلی از کتاب رسالت» مقدمه‌ای است که به درخواست سلیمان کتانی، ادیب و محقق مسیحی لبنانی نوشته شده بود و در مقدمه‌ کتاب معروف او «فاطمة الزهراء وتر فی غمد» به چاپ رسیده است.

‌3. اخلاق روزه

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: عطاء الله افتخاری

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

تنوع مطالب این کتاب به سبب تنوع شرایط زمانی و مناسبت‌های تاریخی و جغرافیایی است که امام در آن و یا برای توضیح آن‌ها سخن گفته‌اند. اما در عین آن تنوع، ‌ همهٔ بخش‌های کتاب وحدت و انسجام موضوع دارد، ‌ زیرا از منظرهای مختلف، ‌ روزه و معانی، ابعاد و تأثیرات و جلوه‌های آن را در طول زمان تعیین می‌کند.

کتاب «اخلاق روزه» شامل عناوین «پیشگفتار»، «روزه تمرین جهاد»، «شأن امت و سرنوشت او»، «اخلاق پیروزی»، «زکات فطر»، «پس از عید»، «از تولد و حضور» و «از ربودن و غیاب است» که در دو بخش آخر خلاصه‌ای از زندگی امام موسی صدر آمده و از مسئله ربوده شدن ایشان توسط حکومت لیبی سخن رفته است.

 4. دین در جهان امروز

 مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: گروه ترجمه مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

 کتاب «دین در جهان امروز» ترجمه‌ای است از سخنرانی امام موسی صدر در دانشکده حقوق و علوم اقتصادی دانشگاه پدران یسوعی است که در تاریخ 2/3/1968 برابر با یازدهم اسفند 1346 ایراد شده است.

5. علی موحد بود و بس

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: گروه ترجمه مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

 «علی موحد بود و بس» متن یکی از سخنرانی‌های امام موسی صدر است که به زبان فارسی درباره حضرت علی (ع) ایراد شده است.

6. حسین وارث انبیا

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

این کتاب شامل بخش‌های «پیشگفتار»، «حسین وارث انبیا»، «از تولد و حضور» و «از ربودن و غیاب» است که در دو بخش آخر خلاصه‌ای از زندگی امام موسی صدر آمده و از مسئله ربوده شدن ایشان توسط حکومت لیبی سخن رفته است.

 7. زینب شکوه شکیبایی

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

این کتاب شامل بخش‌های «پیشگفتار»، «نقش حضرت زینب در قیام امام حسین (1) و (2)»، «از تولد و حضور» و «از ربودن و غیاب» است که در دو بخش آخر خلاصه‌ای از زندگی امام موسی صدر آمده و از مسئله ربوده شدن ایشان توسط حکومت لیبی سخن رفته است.

 8. عدالت در اسلام

مؤلف: امام موسی صدر

مترجم: مهدی فرخیان

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387، چاپ دوم

 این کتاب شامل بخش‌های «پیشگفتار»، «عدالت در اسلام»، «از تولد و حضور» و «از ربودن و غیاب» است که در دو بخش آخر خلاصه‌ای از زندگی امام موسی صدر آمده و از مسئله ربوده شدن ایشان توسط حکومت لیبی سخن رفته است.

9. اسرار ربودن امام موسی صدر

 مؤلف: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

سال: 1387،چاپ اول 

«اسرار ربودن امام موسی صدر» چکیده‌ای است از پرونده ربودن امام موسی صدر که در اختیار علاقه‌مندان به آزادی امام موسی صدر قرار گرفته است.

 این کتاب شامل بخش‌های «پیشگفتار»، «چرا امام موسی صدر به لیبی سفر کرد؟»، «آغاز سفر»، «امام موسی صدر کجاست؟»،‌«بیانیه رسمی دولت لیبی و تناقضات آن»،‌ »متن بیانیه رسمی وزارت خارجه لیبی»، «سخنان قذافی در دیدار با هیئت علما» و «تلگراف وزارت خارجه لیبی» است.

 «نظر شرکت هواپیمایی ایتالیا»،‌ »همزمانی نامه سفارت لیبی با نامه سازمانی موهوم»، «گفته‌های بعدی مقامات لیبی»، «تحقیقات قضایی ایتالیا و نتایج آن»، «تحقیقات مقامات امنیتی لبنان»، «موضع مجلس اعلای شیعیان لبنان»، «تحقیقات قضایی مجدد ایتالیا» و «اعلام نتیجه تحقیقات قضایی» از دیگر عناوین این کتاب است.

 دیگر عناوین این کتاب عبارت اند از: «موضع دستگاه قضایی لبنان»،‌ »متن حکم قاضی تحقیق لبنان»، «ادامه پی‌گیری پرونده در لبنان»، «احضار مقامات لیبی به دادگاه»، «تشکیل نخستین جلسه دادگاه و حضور نیافتن قذافی»،‌ »صدور حکم در یک دادگاه در ایتالیا»،‌ »ادامه پی‌گیری‌ها در لبنان»، «از تولد و حضور» و «از ربودن و غیاب» است که در دو بخش آخر خلاصه‌ای از زندگی امام موسی صدر آمده و از مسئله ربوده شدن ایشان توسط حکومت لیبی سخن رفته است.

10. پرتوهایی از اندیشۀ امام موسی صدر (تک جلدی)

 مولف: امام موسی صدر

 مترجمان: موسی اسوار، سید عطاء الله افتخاری، علی حجتی کرمانی، مهدی فرخیان و سید غلامحسین موسوی.

 سال: 1390،‌چاپ اول 

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر ـ نشر شهر

 این کتاب شامل عناوین «محمد، پیامبر بت‌شکن»، «زهرا فصلی از کتاب رسالت»، «اخلاق روزه: روزه تمرین جهاد؛ اخلاق پیروزی؛ زکات فطر؛ پس از عید»، «دین در جهان امروز»، «علی موحد بود و بس»، «حسین وارث انبیا»، «زینب شکوه شکیبایی: نقش زینب در قیام امام حسین (1)؛ نقش زینب در قیام امام حسین (2)»، «عدالت در اسلام»، «روح تشریع در اسلام» و «پیوست‌ها: از تولد و حضور؛ از ربودن و غیبت؛ اسرار ربودن امام موسی صدر» است.

مترجمان این مباحث عبارت‌اند از: موسی اسوار، سید عطاء الله افتخاری، علی حجتی کرمانی، مهدی فرخیان و سید غلامحسین موسوی.

مجموعه صدر

 1. صدر دین

مؤلف: محسن کمالیان

 ناشر: مؤلف با همکاری مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر 

سال: بهار 1391

این نوشتار 9 بخش اصلی را در بر می‌گیرد. «زندگی‌نامه» نخستین بخش این کتاب است. نویسنده در این بخش در قالب «مقطع ‌‌شمار» به شرح اجمالی از کارنامه زندگی آیت‌العظمی سید‌آیت‌الله‌العظمی سید صدر‌الدین صدر می‌پردازد. وی کوشیده‌ است از شیوه علمی در شرح‌حال‌نویسی بهره بگیرد تا آن‌چه در زندگینامه می‌آورد مطابق با روش شرح‌حال‌نویسی در دایرة‌المعارف‌ها باشد. در پایان این بخش، فهرستی مستند از اجداد آیت‌الله «سید آیت‌الله العظمی سید صدر‌الدین صدر» آمده است.

«یادداشت‌‌ها» دومین بخش این نوشتار را تشکیل می‌دهد. این فصل به بخشی از یادداشت‌هایی پرداخته که در نشریاتی مانند «شاهد یاران»، «روزنامه جوان» و «الحیات» درباره تحلیل سیره و اندیشه «آیت‌الله‌العظمی صدر» منتشر شده است. نظر آیت‌الله‌العظمی سید صدر‌الدین ‌صدر درباره «فداییان اسلام» موضوع اصلی این یادداشت‌ها‌ست.

بخش سوم این کتاب «گفت‌وگو‌ها» نام‌ دارد. در این بخش، نگارنده گفت‌وگو‌های خود را با نزدیکان آیت‌الله‌العظمی سید صدر‌الدین صدر، درباره شخصیت او و فرزندش امام موسی صدر ارایه کرده است. این گفت‌‌وگوها با افرادی مانند « علی‌اکبر صادقی»، «آیت‌الله شیخ ابراهیم رمضانی‌ فردویی» و « سید صادق طباطبایی» صورت گرفته‌اند.

مولف در چهارمین بخش به نقل خاطرات پراکنده‌ای درباره آیت‌الله‌العظمی سیدصدر‌الدین صدر می‌پردازد.

«گاه‌شمار‌ها» عنوان بخش پنجم این نوشتار است. این گاه‌شمار به شرح وقایع سه مقطع تاریخی در قالب «دوران زعامت مرجعیت در قم»، «سفر تابستان سال 1322 شمسی آیت‌العظمی حاج آقا حسین قمی به ایران» و «مراسم روزهای پس از درگذشت آیت‌الله العظمی سید صدر‌الدین صدر» پرداخته استششمین بخش این نوشتار با پرداختن به «اسناد»، پاره‌ای از اجازات، گزارش‌ها، تقریط‌ها و نامه‌های تاریخی را از میان آرشیو‌ها، بایگانی‌ها، کتاب‌ها و مطبوعات گردآوری و ارایه کرده است. کمالیان در این بخش 38 سند ارایه کرده است که از این میان 17 سند (از شماره 9 تا 25) برای نخستین بار منتشر شده‌اند. این اسناد نامه‌هایی‌اند که از سال 1313 تا 1319 در دوران سلطنت رضاخان، میان آیت‌الله‌العظمی سید صدر‌الدین صدر و میرزا محمدباقر حسینی معروف به «متولی باشی» که تولیت آستان حضرت معصومه(س) را در آن زمان بر عهده داشته است، نگاشته شده‌اند. وی این اسناد را از مجموعه خطی 12 جلدی اسناد و مکاتبات قدیم حرم حضرت معصومه (س) معروف به «گلبن» استخراج کرده است.

سه بخش پایانی این کتاب به «پیوست‌ها» «تصاویر» و «نمایه‌ها» پرداخته‌اند.

2. فریاد در خاموشی

پدیدآورنده: محسن کمالیان

ناشر: مولف

سال: 1388، چاپ اول

«فریاد در خاموشی» شامل یک مقدمه و بخش‌های «زندگی‌نامه»،‌ «یادداشت‌ها»، «گفت‌وگوها»، «نامه‌ها»، «با رسانه‌ها»، «میزگرد اینترنتی»، «پیوست‌ها»، «تصاویر» و «نمایه‌ها»ست و در 696 صفحه منتشر شده است.

از جمله عناوین یادداشت‌های این کتاب می‌توان به «آسیب‌شناسی روند پی‌گیری مسئله امام صدر»، «ضرورت بازنگری دولت آقای خاتمی در روند پی‌گیری»، «چهار سؤال از جلال الدین فارسی»، «جفای وزارت خارجه در حق امام موسی صدر»،‌ »مظلومیت امام صدر،‌ حتی در عهد آقای خاتمی؟!»،‌ »منطق دولت نهم در برابر منطق شهید چمران» و «با کمیته پی‌گیری مسئله امام صدر در مجلس هفتم» اشاره کرد.

علاوه بر 38 یادداشت که در فاصله سال‌های 67 تا 87 نوشته‌ شده‌اند، این کتاب شامل دوازده گفت‌وگو، ده نامه، سیزده مطلب در بخش با رسانه‌ها، یک میزگرد اینترنتی، پنج پیوست و تصاویر مرتبط با موضوع امام موسی صدر است.

سایر کتاب‌ها

 1. لبنان به روایت امام موسی صدر و شهید  چمران

 به اهتمام: علی حجتی کرمانی

 ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1388، چاپ اول

 «لبنان به روایت امام موسی صدر و شهید مصطفی چمران» (نگاهی به تاریخ جنگ‌های داخلی لبنان) حاصل پی‌گیری‌ها و تلاش‌های مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین علی حجتی کرمانی است که با مطرح کردن پرسش‌هایی از امام موسی صدر و شهید چمران و گردآوری پاسخ‌های آنان و نیز برخی نامه‌های شهید چمران به مسئله جنگ‌های داخلی لبنان پرداخته و با ویرایش جدید در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

این کتاب که با ویرایش جدید در سال 1388 برای نخستین بار منتشر شده است، شامل بخش‌های «سخن ناشر»، «پیشگفتار»، «شرح حال امام موسی صدر پیشوای شیعیان لبنان»، «پاسخ امام موسی صدر به نامه علی حجتی کرمانی»، «پاسخ امام موسی صدر»، «شیعیان در کام طوفان» (امام موسی صدر)، «تجزیه و تحلیل اخبار اوضاع لبنان» (شهید  مصطفی چمران)، «پاسخ امام موسی صدر به نامه آقای سید هادی خسروشاهی»، «نامه‌هایی از شهید  مصطفی چمران»، «سازمان جدیدی برای رهبری شیعیان، «درباره سقوط نبعه» و «پیوست‌ها»ست.

2. سیره و سرگذشت امام موسی صدر

نویسنده: هیئت رییسه جنبش امل

 مترجم: مهدی سرحدی

 سال: 1389، چاپ اول

 کتاب «سیره و سرگذشت امام موسی صدر» که در دو جلد منتشر شده است نگاهی تاریخی ـ تحلیلی به جنبه‌های سیاسی و فعالیت‌های اجتماعی زندگی امام موسی صدر در لبنان دارد و وقایع سالهای حضور امام موسی صدر در لبنان را به صورت روزشمار گرد آورده است.جلد اول این کتاب تاریخ فعالیت‌های امام را از ورود به لبنان تا سال 1974 در بر می‌گیرد و در جلد دوم، فاصله سال‌های 1975 تا 1978 یعنی سال ربودن امام به دست قذافی را پوشش می‌دهد.

کتاب روایتی تاریخی دارد و بیانیه‌های و سخنرانی‌های کلیدی و مهم امام موسی صدر در آن گنجانده شده است. نسخه عربی این کتاب را با عنوان «السیره و المسیره» هیأت رئیسه جنبش امل تدوین کرده است و مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر آن را با ترجمه مهدی سرحدی به فارسی منتشر کرده است.

 3. امام صدر امید محرومان

پدید آورنده: عبدالرحیم اباذری

ناشر: جوانه رشد

سال: 1381، چاپ اول

این کتاب از یک مقدمه و سیزده فصل تشکیل یافته که عناوین این فصل‌ها به ترتیب، عبارت‌اند از: «در حلقه نور»، «دوران شکوفایی»،‌ »در حریم شرف»، «نمایش نور»،‌ »لبنان آن روز»، «هجرت به لبنان»، «چشمه‌های همیشه جوشان»، «قصه‌ها و غصه‌ها»، «به زلالی آب»، «مهتاب در کنار آفتاب»، «یک چهره و صد آینه‌ی صاف».

 4. امام موسی صدر،‌ گذارها و خاطره‌ها؛ ایران، نجف، لبنان

پدیدآورنده: سید حسین شرف الدین

مترجم: علی حجتی کرمانی

ناشر: مؤسسه فرهنگی تحقیقاتی امام موسی صدر

سال: 1388چاپ اول

این کتاب هم‌چنین شامل بخش‌هایی مانند «ربودن امام موسی صدر»، «شناسنامه امام موسی صدر»، «شجره‌نامه امام موسی صدر»، «ضمایم» و «نمایه» است.

این کتاب نگاهی دارد به محیط پرورش امام موسی صدر و اظهارات رفقا و دوستان درباره او، به همراه توضیحات اضافی گردآورنده کتاب، به گونه‌ای که با یک نگاه گذرا به این اوراق مختصر می‌توان تصویری از امام موسی صدر در سه مرحله حضور در ایران، نجف و لبنان به دست آورد.

در نخستین بخش گفت‌وگوهای این کتاب می‌توان «امام از زبان خواهران»، «امام از زبان مادر ارجمندش»، «گفت‌وگو با آقای سید علی صدر»، «گفت‌وگو با  سید محمد صادق طباطبایی»، «گفت‌وگو با  سید کاظم صدر» و «گفت‌وگو با حجت الاسلام  علی اکبر صادقی» را مطالعه کرد.

عناوین دیگر این بخش، گفت‌وگوهایی است «با حجت الاسلام علی حجتی کرمانی»، «با آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی»، «با آیت الله ناصر مکارم شیرازی» و «با  ابراهیم یزدی».

بخش گفت‌وگوهای نجف اشرف نیز شامل مطالبی هم‌چون «در سایه‌سار علوی(ع)»، «گفت‌وگو با آیت الله سید محمدباقر حکیم»، «گفت‌وگویی دیگر با آیت الله سید محمدباقر حکیم»، «گفت‌وگو با آیت الله محمدمهدی شمس الدین» و «گفت‌وگو با آیت الله سید محمدحسین فضل الله» است.

«ورود به لبنان»، «نقش‌ها و دغدغه‌ها»، «برنامه‌ها»، «تلاش برای حمایت و پایداری»، «تأسیس افواج المقاومة اللبنانیة (امل)»، «دستاوردها»، «موضع‌گیری در قبال جنگ داخلی لبنان»، «تلاش برای خاتمه دادن به جنگ» و «تلاش برای نجات جنوب لبنان» نیز، عناوین تشکیل‌دهنده بخش «لبنان» این کتاب است.

منبع: خبرگزاری فارس