«روزه داری افراد را مستعد سنگ کلیه نمی کند»

دکتر محمد رضا صفری نژاد در گفت وگو با خبرنگار شفقنا زندگی، به بایدها و نبایدهای روزه داری در بیماران دارای سنگ کلیه اشاره کرد و افزود: کلیه ها مسوول تنظیم آب و املاح بدن هستند. در ماه رمضان برای تمام بیماران مبتلا به سنگ ادراری از نظر روزه گرفتن نمی توان نسخه واحد نوشت. در واقع هر بیماری شرایط خاص خود را دارد و تصمیم در مورد گرفتن یا نگرفتن روزه با توجه به شرایط بیمار خواهد بود. بنابراین در صورتی که افراد حتی چند لیتر مایعات نیز پشت سر هم مصرف کنند، کلیه ها بلافاصله میزان زیادی آب را دفع می کنند در غیر اینصورت بدن افراد توسط آب زیادی که مصرف می کنند غرق می شوند. همین موضوع در مورد املاح نیز صدق می کند. مثلا یون پتاسیم که در میوه جات به مقدار زیادی وجود دارد، اگر از طریق کلیه ها دفع نشود، میزان آن در خون بالا رفته و سبب ایست قلبی می شود.

وی در ادامه اگزالات کلسیم و فسفات کلسیم را شایع ترین نوع سنگ کلیه دانست و تصریح کرد:  در صورتی که اگزالات کلسیم به شکل محلول در بیاید، کریستالیزه نشده و با ادرار دفع می شود، ولی کافی است که میزان آن در ادرار به نقطه ای برسد که دیگر قابل حل نباشد در اصطلاح می گوئیم به نقطه اشباع رسیده است. در این حالت کریستال اگزالات کلسیم تشکیل می شود. این کریستال ها در ابتدا در حد میکرون هستند و اگر حجم ادرار به مقدار کافی زیاد باشد از راه ادرار دفع می شوند، در غیر اینصورت در کلیه رسوب کرده و کم کم بزرگ شده و به شکل سنگ کلیه در اندازه های متفاوت در می آید.

دکتر صفری نژاد به بیان چند اصل کلی در خصوص روزه داری افراد با سابقه سنگ کلیه اشاره کرد و گفت: اگر چه بطور کلی داشتن سابقه سنگ کلیه مانع از گرفتن روزه نیست و همانطور که اشاره کردم برای همه کسانی که دارای سنگ کلیه هستند یک نسخه واحد نمی توان پیچید. در واقع برای امکان روزه داری افراد باید به شرایط محیطی، نوع کار، نوع عملکرد کلیه (آیا کلیه ها سالم هستند یا نه و اگر آسیب دیده اند، این آسیب چقدر است)، میزان فعالیت روزانه و میزان دفع مایعات تصمیم جداگانه ای گرفت. و روزه داری در افرادیکه فقط دارای یک بار سابقه سنگ کلیه بوده اند با افرادیکه مکرراً سنگ کلیه می سازند، دستورات پزشک متفاوت خواهد بود.

به گفته این متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادراری، میزان دفع آب یک کارگر ساختمانی که در زیر آفتاب کار می کند چندین برابر یک کارمند پشت میز نشین است که در یک اتاق  با سرمایش مناسب کار می کند. هر بیماری باید قبل از اخذ تصمیم در مورد چگونگی روزه داری، با پزشک معالج خود مشورت کند. پزشک برای اینکه تصمیم بگیرد که بیمار در ماه رمضان روزه بگیرد یا نه، لازم است پارامترهایی نظیر سن، جنس، چگونگی سابقه سنگ کلیه (چند بار با چه فواصلی مبتلا به سنگ کلیه شده است(، سابقه اقدامات درمانی از جمله عمل جراحی برای سنگ، شغل بیمار و میزان مایعاتی که در روز از دست می دهد و در نهایت وجود بیماریهای دیگر مثل دیابت را در نظر بگیرد بعد نسخه بپیچد.

وی همچنین یادآور شد: چگونگی عملکرد کلیه (آیا کلیه ها عملکرد طبیعی دارند، اگر کلیه ها آسیب دیده اند این آسیب چقدر است، آیا بیمار فقط دارای یک کلیه است(محل سنگ، اندازه و میزان سنگ، جنس سنگ، میزان فعالیت روزانه، نوع رژیم غذائی و میزان مایعاتی که در روز مصرف می کند و در نهایت نوع داروهای مصرفی، از دیگر عواملی تعیین کننده برای روزه گرفتن یک فرد است.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، بطور کلی چند توصیه در مورد روزه داری افراد با سابقه سنگ کلیه  وجود دارد که لازم است این توصیه ها جدی گرفته شوند اگر چه تصمیم نهایی در این زمینه را باید پزشک معالج بگیرد، در اصطلاح پزشکی گروهی افراد مبتلا به سنگ کلیه وجود دارد که به آنها سنگ ساز فعال می گویند، یعنی این افراد هر شش ماه دو بار مبتلا به سنگ کلیه می شوند. این افراد اگر به مقدار کافی مایعات مصرف نکنند بسرعت سنگ می سازند. بنابراین توصیه می شود آنها در فصل گرما و طولانی مدت روزه نگیرند. و همچنین بیمارانی که دارای سنگ حالب هستند تا موقع دفع سنگ و یا درمان آن نباید روزه بگیرند. چون این بیماران نیاز به این دارند که هر چه زودتر سنگ خود را دفع کنند. اگر سنگ حالب به اندازه ای بزرگ باشد که جلوی دفع ادرار از کلیه مربوطه را کاملا مسدود کند، کلیه همان سمت، در عرض 8 هفته از بین می رود. در حقیقت سنگ حالب از اورژانس های پزشکی است.

صفری نژاد همچنین خاطر نشان کرد: اگر چه از نظر علمی ثابت نشده است که روزه داری فرد را مستعد سنگ کلیه می کند. اما بطور کلی  افرادی که دارای سنگ کلیه از نوع عفونی هستند و عفونت فعال کلیه دارند، افرادی که جنس سنگ آنها سیستئین است و بسرعت دچار سنگ کلیه می شوند، کسانی که یک کلیه خود را به خاطر سنگ کلیه از دست داده اند،  بیمارانی که بیش از 50 درصد عملکرد کلیه های خود را به علت سنگ کلیه از دست داده اند و در نهایت کسانی که برای بار اول در ماه رمضان دچار سنگ کلیه شده و مبتلا به درد و خونریزی می شوند از دیدگاه پزشکی و علمی نباید روزه بگیرند.

این استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در پایان یادآور شد: افرادیکه سابقه یک بار سنگ کلیه را داشته و چندین سال است که دیگر سنگ کلیه ندارند،  و کسانی که دارای یک سنگ منفرد در قسمتی از کلیه بوده که چندین سال است بدون تغییر باقی مانده است، می توانند روزه بگیرند. البته این افراد باید حتما ما بین افطاری و سحری حدا قل 8 لیوان آب علاوه از میزان مورد نیاز برای رفع تشنگی بنوشند.