کمی سلیقه لطفا!

صدای شیعه: در ایام ماه مبارک رمضان دو موضوع در قالب «خط خبری» از سوی گروه هنر و رسانه خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) پیگیری شد. موضوع اول «طراحی جلد و کتاب آرایی کتاب های مذهبی و دینی» بود و «بکارگیری هنرهای ایرانی همچون: تذهیب و مینیاتور در طراحی کتاب های مذهبی و دینی» هم موضوع دومی بود که در قالب 10 مصاحبه با نگارگران و تذهیب کاران بررسي شد. جرقه اولیه شکل گیری هر دو موضوع حضور در نمایشگاه قرآن بود. گشت و گذاری کوتاه در این نمایشگاه و مشاهده آثار ارائه شده، نگارنده را با چند واقعیت ساده مواجه کرد.

کتاب های عرضه شده در غرفه های مختلف نمایشگاه از جهات مختلف به یکدیگر شبیه بودند. این شباهت آنقدر بود که در ذهن نگارنده، اختصاص غرفه های مختلف به عرضه این آثار را با شک و تردید مواجه کرد. وقتی قرار است محصولاتی مشابه عرضه شود، چه نیازی به برپایی غرفه های مختلف است؟ هدف از برگزاری یک نمایشگاه قاعدتا ایجاد امکان انتخاب برای مخاطب است و اگر قرار باشد محصولات عرضه شده در نهایت در قالب چند دسته بندی خاص قابل جمع بندی باشد، چرا باید برای عرضه آن نمایشگاهی به آن وسعت برگزار کرد؟

بخش عمده ای از این شباهت به دلیل یکسان بودن طراحی جلد کتاب های دینی و مذهبی ایجاد می شود. در این عرصه سال هاست کتاب هایی با سر و شکل واحد و مشخص منتشر می شود که نهایت هنر جلد آرایی در آن، درج نام کتاب با فونت های طلایی و نقره ای روی جلد سخت آنهاست. کتاب هایی که قاعدتا برای طلاب رشته های علوم دینی منتشر می شود و مخاطب آن هم ترجیح می دهد کتاب را ارزان تر تهیه کند و هم اینکه چنین تزییناتی تاثیری در خرید کتاب توسط وی ندارد اما این آثار مخاطب مهم تری هم دارند و آن «مردم» هستند.

جدای از خلاقیت تعداد معدودی از ناشران در عرضه آثار دینی با جلد زیبا و حتی صفحه آرایی جذاب، اغلب ناشران تمایلی به بروز خلاقیت در این عرصه ندارند. علت هم بسیار ساده است: بازار این کتاب ها، بازاری رقابتی نیست و تقریبا در اغلب مواقع محصول تولید شده توسط ناشر، به سادگی به فروش می رسد و نیازی به صرف هزینه و زحمت بیشتر برای عرضه بهتر اثر نیست. اما آیا این وضعیت شایسته این بازار مهم است؟
پاسخ قطعا «خیر» است. کتاب هایی از جنس قرآن، نهج البلاغه، مفاتیح و... آثاری پُرمراجعه‌اند و ممکن است در روز بارها و بارها محل رجوع مخاطبان باشد. طبیعی است که اگر این آثار سر و شکل درست و قابل قبولی داشته باشد، به واسطه روح و نفس زیبایی دوست انسان، این مراجعه بسیار جذاب و شیرین خواهد بود. ضمن آنکه وقتی این محصولات معنوی با ظاهری زیبا عرضه شود، قطعا کودکان و نوجوانانی که در یک خانه هنوز به سن تکلیف نرسیده اند، جذب همین زیبایی ها شده و ارتباط معنوی بهتری با این آثار برقرار می کنند.

البته منظور از زیبایی ظاهری این نیست که مخاطب در کتابی مانند نهج البلاغه با طراحی و تصویر سازی خاصی مواجه شود، بلکه منظور رعایت «سلیقه» در بخش هایی مانند جلد سازی، طراحی داخلی، استفاده از فونت های زیبا و... است. رعایت این ویژگی ها سبب خواهد شد تا این آثار با استقبال فراوانی از سوی همه قشرهای جامعه مواجه شود. دوستان زیادی را می شناسم که به واسطه طراحی زیبای کتاب قرآن منتشر شده در انتشارات سروش، نهج البلاغه انتشارات علمی ـ فرهنگی و مفاتیح الحیات آیت الله جوادی آملی، این آثار را خریداری کرده و سپس به مطالعه آن اقدام کرده اند

ذات انسان به سمت زیبایی میل دارد و حال اگر اثری معنوی این ویژگی را رعایت کند، قطعا گسترده وسیع تری از مخاطب را به خود اختصاص خواهد داد. فراموش نکنیم که خود این آثار نیز با زبان و نثری فصیح و زیبا عرضه شده و به همین دلیل، توقع چندانی نیست که عرضه آنها نیز در شکل و شمایلی زیبا صورت بگیرد./ ایبنا