شبکه آمریکایی-افغانی چقدر موفق شد؟

پیشتر روشن شده بود که مالکیت این شبکه از آن رابرت مرداک و کمپانی استار تی وی او است. اما خانواده محسنی که در قالب گروه رسانه‏ای موبی فعالیت می‏کند نیز همراه با کمپانی استار، از طراحان اصلی این شبکه هستند.

این نکته‎ایست که به تازگی در پایگاه اینترنتی فارسی وان به آن اشاره شده است. این پایگاه، گروه موبی را یک سازمان جوان و پویا، می‎داند که اولین طرح‎های بزرگ رسانه‎ای پر رونق خصوصا در حوزه صنعت سرگرمی را در افغانستان توسعه داده است.

جستجویی در پایگاه گروه موبی نشان دهنده این نکته است که این گروه هم اکنون مالک سه شبکه تلویزیونی افغانستان به نام‎های طلوع (دری) و لمر (پشتو، دری، اردو و انگلیسی) و نیز رادیو آرمان است. همچنین در زمینه نشریه و فناوری اطلاعات نیز فعالیت می‌کند.

اگرچه گروه موبی در دبی مستقر است اما مقر گروه استار در هنک‌کنگ است. همچنین مجموعه رسانه‌ای استار که متعلق به نیوزکورپوریشن است از نیویورک مدیریت می شود.

استار شامل گروهی از رسانه‎های سرگرمی در آسیا است. خدمات تلویزیونی 60 شبکه به 13 زبان را برای بیش از 300 میلیون بیننده در سراسر کشورهای آسیایی. استار در کانال های خود همه حوزه های سرگرمی را پوشش داده است از جمله همه ژانرهای سرگرمی عمومی (مانند استار پلاس و Suvarna ، antv)، ورزشی (مانند ESPN )، فیلم (ستاره طلایی)، موسیقی (مانند کانال پنجم) و اخبار و امور جاری (استار Ananda و InfoNews کانال).

معجون غیر ایرانی!

اما محصول این همکاری مشترک یک گروه افغانی با کمپانی رابرت مرداک چه بوده است؟ اکنون بیشتر از یک ماه است که این شبکه برنامه‎های خودش را روی ماهواره هاتبرد برای ایرانی‎هایی که از ماهواره استفاده می‏کنند، پخش می‎کند.

این شبکه اگرچه با همکاری یک گروه افغانی تولید می‎شود اما برخلاف سایر شبکه‎های فارسی زبان تنها به مخاطب ایرانی می‎اندیشد و سایر مخاطبان فارسی زبان در افغانستان و تاجیکستان را چندان مدنظر قرار نداده است.

به هر روی این نکته که می‎توانست یک مزیت برای جذب مخاطب ایرانی باشد، اکنون به نقطه عکس خودش تبدیل شده است. چراکه پخش فیلم‌ها و سریال‌های هالیوودی با دوبله فارسی از شبکه مرداک در حالی صورت گرفت که از چندی پیش نیز شبکه ام.بی.سی پرشیا متعلق به خاندان سعودی اقدام به پخش بیست و چهارساعته فیلم‌های تولید هالیوود با زیرنویس فارسی برای مخاطبان ایرانی کرده بود. بنابراین فارسی وان مزیت نسبی خود را در دوبله سریالهای آمریکایی و غربی پرمخاطب قرار بود. اما دوبله بسیار ضعیف سریالها در همین گام اول نتوانست حداقل توقع مخاطب ایرانی از این شبکه را برآورده کند.

ضعف دوبله به حدی است که گاه مخاطب ترجیح می‏دهد، فیلم زبان اصلی را با صدای خود بازیگران بشنود. در سریال‎های «فارسی وان»، اینکه گاهی دوبلرها از بازیگر عقب بمانند عادی است. جدا از ناهمخوانی زمانی صدا و تصویر، یکنواختی مفرط صدای دوبلورها بی‏شباهت به روخوانی یک متن با صدای بلند نیست. این فاجعه دوبله وقتی جدی‎تر می‎شود که بدانیم برخی از دوبلورهای این شبکه، افغانی‎های مقیم ایران بوده اند که تنها به لهجه ایرانی مسلطند و از سوی گروه افغانی موبی به کارگرفته شده‎اند.

این در حالیست ذائقه و پسند مخاطب ایرانی به شاهکارهای دوبله ایرانی عادت کرده و دوبلورهای فعال در ایران همواره به عنوان برجسته‎ترین دوبلورهای دنیا شناخته می‎شوند. این مسئله به حدی است که گاه سریالهایی که در کشور مادر مخاطب چندانی نیافته است با ترجمه و دوبله ایرانی مخاطب بیشتری در ایران پیدا می‎کند. آخرین بار نیز بازیگر نقش جومونگ نیز به این نکته اعتراف کرده بود که علت محبوبیت سریالش در ایران دوبله قوی و متفاوت آن است.

اجرای هیستریک برخی مجری‏های این شبکه از جمله دیگر ضعف‏های آن است. ادا و اصول‎های عجیب و غیرمعمول در اجراهای «فارسی وان» خصوصا در برنامه‎ای مانند «ریموت کنترل» به اوج می‎رسد.

هجوم به خانواده ایرانی

عدم استقبال مخاطبان از این شبکه را می‎توان در نوشته‎ها و اظهارنظرهایی که در وبلاگستان فارسی شایع شده است، دریافت. اما آنچه باعث ناامیدی مخاطب ایرانی و حذف این شبکه از فهرست شبکه‎ های مورد علاقه در میان خانواده های ایرانی شده است تنها ضعفهای تکنیکی این شبکه نیست. 

اگرچه پیش‎آگهی‏هایی که فارسی وان برای جذب مخاطب خود استفاده می کرد با فرهنگ برخی خانواده‎های مرفه ایرانی تضاد جدی نداشت اما با پخش سریال‏های انتخاب شده از سوی این شبکه فضایی متفاوت با آنچه مورد علاقه خانواده‎های ایرانی است به نمایش درآمد.

کمدی‎های سرد و نچسب، ترویج خانواده‎های بی‎سامان آمریکایی، ترویج خیانت به همسر و خانواده و بدآموزی‏های اخلاقی در سریالی مانند «ویکتوریا» و «خانه مد» از جمله موارد کاهش مخاطب این شبکه است. مورد آخر در سایر سریالهای این شبکه هم صدق می کند. «همسر یا دردسر» و «جسور و زیبا» نیز محتوایی با همین مضمون دارند یعنی خیانت زن و مرد و زندگی با دیگر افراد و ...!

هجوم به بنیان خانواده مسئله‎ای است که در سایر فعالیتهای رابرت مرداک نیز وجود دارد. او هنوز روزنامه نیوز آو ورلد را منتشر می‌کند که به مسائل جنسی می‌پردازد و با انتشار تصاویر برهنه زنان، پرتیراژترین رسانه چاپی بریتانیاست. مرداک با درآمد سالانه حدود 28 میلیارد دلار از فعالیتهای رسانه ای به «سلطان شیطانی رسانه‌ها» معروف شده است.

به نظر می‎رسد با توجه به تقسیم کار صورت‎گرفته در این شبکه، می‎توان ضعفهای تکنیکی و رویکردهای تهاجمی ضدفرهنگی را برعهده هر دو گروه افغانی و آمریکایی دانست.