تغییر خط فارسی خواسته روشنفکران غرب زده است

به گزارش صدای شیعه به نقل از سایت رادیو گفتگو برنامه "گفت‎وگوی فرهنگی" با موضوع خط، رسم الخط و زبان فارسی و با حضور دکتر جواد سخا مدرس دانشگاه، پژوهشگر تاریخ و فرهنگ و سیدرضا سید موسوی مدرس دانشگاه و پژوهشگر تاریخ و فرهنگ به روی آنتن رفت.

دکتر جواد سخا به تاثیر زبان در کشورهای همجوار در گذشته اشاره کرد و گفت: در دوره صفویه تعدادی از شعرای ایرانی به سمت هندوستان رفتند و تا چندین سال پیش زبان فارسی در کشور هندوستان به ویژه قبل از اینکه انگلستان در آنجا مسقر شود زبان فارسی به شکلی رایج بود که اصلی ترین متونی که از هند داریم به زبان فارسی است.

وی افزود: در دوره ساسانیان با چین هم مرز بوده ایم و منطقه سین کیانگ در مرز چین و ایران بوده است، البته به مرور زمان تغییرات و تبدلات جغرافیایی اتفاق افتاده است و مردم این منطقه هم با اشعار  و زبان فارسی آشنا بوده و به فارسی آنها را بیان می کردند.

این پژوهشگر ادامه داد: در رابطه با عثمانی هم اسناد و مدارک زیادی وجود دارد که در آنجا زبان فارسی رواج داشته است. 

وی در ارتباط با نامه نگاری های پادشاهان ایرانی با دیگر ممالک گفت: زمانی که رابطه پادشاهان ایران خیلی خوب بود نامه نگاری را به زبان فارسی انجام می دادند ولی اگر کمی تخاصم به وجود می آمد به زبان دیگری نوشته مییشد.

سید رضا سیدموسوی با اظهار به اینکه سبک هندی از دوره های مختلف زبان فارسی عبور کرده است، افزود: ما از سبک خراسانی و ترکستانی و عراقی  گذشته ایم، زبان فارسی به خوبی پخته شده و به دلایل سیاسی شاعران در ایران صله نمی گرفتند و چون عادت کرده بودند زندگی شان را از این طریق بگذرانند، ناگزیر می شدند به خطه یا مناطق هند بروند.

وی جغرافیا را بر زبان بسیار تاثیر گذار دانست و افزود: زبان و ادب فارسی رایج در شبه قاره هندوستان تحت تاثیر جغرافیا و شکل زیست آن متفاوت با منطقه جغرافیای سیاسی ایران امروز است؛ شعرای سبک هندی هم دارای زبان های مختلفی هستند. بیدل در ایران شناخته شده نیست یکی از دلایش اشعار بسیار سخت، تصاویر بسیار پیچیده است اما بسیار غنی و قوی است.

این مدرس دانشگاه افزود: این شاعران تحت تاثیر حاکمانی که در بلادهای مختلف، ناگزیر بودند شعر بگویند بنابراین چیزی را انتخاب می کردند که والیان بپسندند و بپذیرند، به همین علت تغییرات زبانی وجود دارد.

وی با اظهار به اینکه جوامع بشری تلاش می کند بزرگان تاریخ را به نفع خودش مصادره کند، گفت: در افغانستان مولوی را به لحاظ اینکه بلخ در افغانستان است، افعانی می دانند، ترکیه مولوی را ترکیه ای می دانند. دلیلی اینکه به مولوی ملای روم می گویند این است که مولوی در سن 13سالگی مسافرت بدون بازگشتی می کند و از راه نیشابور عطار را هم می بیند و عطار در او بارقه عشق و محبت را می بیند و به قونیه جزو فلات آناتولی می رود که این فلات در روم بوده و به این خاطر است که رومی ها معتقد هستند مولوی ملای روم است. 

سخا با بیان اینکه اقتدار سیاسی، اقتدار زبان و فرهنگ را در پی دارد، تصریح کرد: در دوران باستان بیش از هزار سال نظام سیاسی داریم. شبه قاره هند در آن زمان متاثر از فرهنگ ایرانی بوده اند. اندیشه های مانی بسیار حتی از محدوده جغرافیای ایران بیرون رفته است و تا چین را می گیرد. در ایران قبل از اسلام نیز یک سیطره وسیعی از نظر فرهنگی می بینید که ایران یک گستره وسیعی دارد. این پیشینه دارد و تداوم پیدا می کند و حتی اگر اقتدار سیاسی متزلزل شود اما اقتدار فرهنگی تداوم پیدا می کند. 

سید موسوی به تاثیرپذیری زبان ها بر یکدیگر اشاره کرد و گفت: وقتی عرب سیطره پیدا می کند و حاکم می شود و قدرت سیاسی وقت می شود در زبان ما تاثیر می گذارد. بسیاری این تاثیر پذیری زبان ما را دلیل بر ضعف زبان ما می دانند در حالیکه امروز اینطور نمی گویند و معتقدند زبان ما در پذیرش زبان های دیگر نه تنها چیزی را از دست نداده بلکه فربه شده و توانسته بسیاری از لغت ها را بگیرد و از آن استفاده و با زبان خودش اختلاط کند.

وی در ادامه متذکر شد: البته زبان ما هم به زبان های زده دیگر دنیا به طور جدی نفوذ پیدا کرده است منتها چون ما با آن زبان ها آشنا نستیم نمی دانیم.

سخا به دلیل ایجاد ذهنیت تغییر خط فارسی اشاره و عنوان کرد: این مسئله به دو بحث برمی گردد، یکی آگاهی که ما به یک نوع عقب ماندگی در خودمان  پیدا کردیم و دیگری هم نسبت به پیشرفتی بود که غرب داشت. 

وی افزود: در نیمه دوم قرن سیزدهم هجری، برای اولین بار بحث تغییر اصلاح الفبا مطرح شد. فردی به نام میرزا فتحعلی آخوندزاده که یک سرهنگ در ارتش روسیه بود، رساله ای با عنوان اصلاح خط فارسی نوشت. این شخص این رساله را به دولتمردان ایرانی و پنج سال بعد به دولتمردان عثمانی داد که واکنش شدید ایرانی ها را در پی داشت. 

این پژوهشگر تاریخ و فرهنگ ادامه داد: آخوند زاده عقیده داشت، علت عقب ماندگی ما، خط است و نمی توانیم به خوبی مسائل را منتقل کنیم و در سال های بعد به این نتیجه رسید که باید خط را تغییر دهیم و به لاتین تبدیل کنیم و این مبدا آغاز این بحث است و تا به امرز هم ادامه دارد. 

در خاتمه سید موسوی اصلاح در زبان را ممکن دانست و افزود: تغییر زبان امکان پذیر نیست اما اصلاحش قطعا ممکن است. تا کنون اصلاحاتی هم بر زبان فارسی انجام شده، از جمله اینکه آن را به صامت و مصوت تقسیم کردند و این تغییر و اصلاح اولیه است و امیدوارم صاحبان فن با دلسوزی اگر زبان فارسی اشکالاتی دارد، آن را اصلاح کنند.

انتهای پیام