تیپولوژی زنان دستفروش در مترو

صدای شیعه: عضو هیات علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران در گفتگو با شهر فردا ، با اشاره به نامه اقتصاددانان خطاب به شهرداری و ضرورت تجدید نظر در پدیده دست فروشی گفت: دست فروشی یا اقتصاد غیر رسمی یکی از واقعیتهای انکار ناپذیر جوامع شهری است که باید برای مواجه با آن برنامه ریزی کرد .
دکتر سهیلا صادقی فسایی افزود: در جوامع مدرن امروزی که درصد زنان شاغل افزایش یافته و هرم زنان سرپرست خانواده روز به روز فربه تر می شود پناه بردن به شغل دست فروشی برای تامین معیشت واداره زندگی یکی از راهکارهای ناگزیر است.
وی ادامه داد: با افزایش آمار طلاق و با توجه به رکود اقتصادی جامعه دست فروشی به عنوان شغلی که نیازمند سرمایه قابل توجه نیست و از سوی دیگر به سطح سواد بالایی نیاز ندارد مورد توجه زنان و مردانی است که فاقد سرمایه برای گرفتن واحدهای تجاری هستند.
این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: دستفروشان سرپرست خانوار اولین گروه برشمرده در تیپولوژی  گرایش یافته به این شغل محسوب می شوند، این زنان نیاز مالی و اجبار را مهم‌ترین دلیل خود برای روی آوردن به این شغل می‌دانند  اما گروه دوم همیاران خانواده هستند که از لحاظ طبقه اقتصادی شباهت بسیاری با گروه پیشین دارند و تنها در این مشخصه که درآمد آنان در جهت تکمیل درآمد سرپرست خانوار است، متفاوت هستند. 
صادقی فسایی ادامه داد:اغلب زنان متأهل دستفروش از نظر میزان تحصیلات و آموزش مهارت در سطح بسیار نازلی قرار دارند لذا در کنار آموزش حرفه‌ای پایین، ناتوانی زنان در بازار کار به دلیل مسئولیت‌های خانگی، هم‌چون نگه‌داری از فرزندان و انجام امور خانه همیاران خانواده به دنبال مشاغلی هستند که به وظیفه مادری آنان صدمه نزده و همزمان قادر به ارائه نقش مادری باشند.
این استاد دانشگاه تاکید کرد : در کنار دو تیپ یاد شده بخشی از دستفروشان مترو را کسانی تشکیل می دهند که در کنار کسب درامد تمایل به وقت گذرانی و تفنن دارند و بخش چهارمی از زنان که در پوشش دستفروشی اقدامات دیگری را دنبال می کنند  باید  از مصادیق معضل شهری دانست که نمی توان از آن چشم پوشی کرد. 
عضو هیات علمی دانشگاه تهران در ادامه افزود:  به نظر می رسد جامعه امروز بویژه تهران و کلان شهرها نیازمند ساماندهی دستفروشان به عنوان صاحبان مشاغل غیر رسمی هستند در همین راستا پیش از این طرحی در دانشگاه تهیه شد که راهکارهایی را با هدف ساماندهی مشاغل غیر رسمی ارایه کرد.
صادقی فسایی افزود : حمایت از مشاغل خانگی  توسط شهرداری یکی از ابزارهایی است که از ناهمگنی در فضای مترو کاسته  و با توجه به آنکه برخی از دستفروشان مترو زنانی هستند که تولیدات خود را در مترو عرضه می‌کنند حمایت از آنان  در قالب  وام کارآفرینی، بیمه و سایر حمایت‌ها می‌تواند حضور آن‌ها در مترو را کمرنگ کند.بنابراین  با حمایت از مشاغل خانگی، توانمندی زنان در کوتاه‌مدت و کارفرینی در درازمدت  محقق خواهد شد.

وی تاکید کرد: افزایش توان مهارتی و فنی از دیگر راهکارهای ساماندهی دستفروشان است در تمامی تیپولوژی‌های دستفروشان، زنانی هستند که فرصت، توان و انگیزه کافی برای یادگیری مهارت‌های فنی و حرفه‌ای را دارند. ایجاد طرح‌های حمایتی برای این دسته از زنان نیز می‌تواند در کاهش گروندگان به این شغل مؤثر باشد. 
 این استاد دانشگاه خاطر نشان کرد: تشکیل بازارچه‌های دائمی فرصت مناسبی جهت حمایت از تولیدات خانگی، کارآفرینی و بالا رفتن توان مهارتی زنان محسوب می شود و از سوی دیگرتشکیل روزبازارها که  غالباً به ارائه کالاهای ضروری خانوارها می‌پردازند در ساماندهی دستفروشان کمک شایانی کند.
استاد جامعه شناس شهری دانشگاه تهران ادامه داد: تعیین بازه‌های زمانی مشخص برای دستفروشی در مترو به این معنا که تعیین زمان‌های مشخص برای حضور دستفروشان در مترو و نام‌نویسی از کسانی که قصد فروش اجناس در این زمان‌ها را دارند، علاوه بر ایجاد امنیت بیشتر برای دستفروشان، امکان شناسایی و ساماندهی بهتر آنان را فراهم می‌سازد.
 وی تاکید کرد:همچمنین در خیابانها و یا برخی معابر فضاهای تهی و یا فضاهای گیج‌کننده  وجود دارد که  به‌خاطر عدم تعریف صحیح، مورد سوءاستفاده و بهره‌برداری بعضی از گروه‌ها از جمله معتادان، ولگردان و جمع‌کنندگان زباله قرار می‌گیرد و حال آن‌که با ایجاد غرفه‌های جهت فروش اجناس، می‌توان آن فضاها را به قلمروهای قابل دفاعی تبدیل کرد و سطح ایمنی و کاربری این فضاها را ارتقا بخشید. 
 استاد دانشگاه تهران خاطر نشان کرد: اجاره غرفه‌های مترو  یکی از مهمترین اقداماتی است که می تواند در ساماندهی دستفروشان مترو اثر گذار باشد واقعیت آن است در زمان حاضر هزینه اجاره بهای  غرف به قدری بالاست که از توان دستفروشان خارج شده است لذا شهرداری با واگذری غرف به مدت یکسال به آن بخش از دستفروشان که دارای شناسنامه کاری مشخص هستند و اخذ اجاره بهای سالهای دوم وتا چهارم بصورت نیم بها می تواند در کنترل دست فروشی در مترو گام موثری بردارد.
صادقی فسایی ادامه داد: ارائه کارت فروشندگی به دستفروشان مترو باعث ساماندهی این اشخاص شده و از آسیب های احتمال شهری می کاهد ،لذا شناسایی دستفروشان و ارائه کارت فروشندگی همراه با بهره مندی  آنان از برخی مزایای احتمالی باعث می ود بعدها امکان برنامه ریزی برای کنترل این قشر وجود داشته باشد.