صنعت مد اسلامی و بازار 20 میلیونی پوشاک زنانه در ایران; گزارشی از مصائب بانوان ایرانی در خرید لباس

صدای شیعه: اگرچه صنعت مد اسلامی از دهه 1980 وارد رقابت های مد و طراحی لباس شد اما در سال های اخیر این شاخه از مد و طراحی لباس مورد توجه ویژه قرار گرفته است. بر اساس پیش بینی رویترز هزینه خرید لباس توسط مسلمانان از 266بیلیون دلار در سال 2013 به 484 بیلیون دلا در 2018 خواهد رسید. این عددهای خیره کننده بسیاری از فعالان صنعت مد را به فکر استفاده از بازار یک و نیم میلیاردی جمعیت مسلمانان جهان انداخته است. برگزاری هفته های مد اسلامی در کشوری مانند مالزی و ورود مارک های معرف صنعت مد مانند باربری(Burberry) و اچ اند ام (H&M) به  تولید لباس هایی با مولفه های پوشش اسلامی نشانگر تغییراتی است که افق های وسیعتری را در پیش روی طراحان لباس در کشورهای اسلامی قرار می دهد. ارائه مجموعه های پوشش اسلامی در هفته های مد پاریس، لندن و نیویورک و استقبال گسترده از این مجوعه های نه تنها در میان زنان مسلمان نیز بخش دیگری از تغییراتی است که بازار مد و لباس دنیا را تحت تاثیر قرار داده است.

در میان همه این تغییرات صنعت مد و پوشاک در کشور ما نتوانسته پا به پای همتایان جهانی خود جایگاه درخور توجهی در پوشش اسلامی پیدا کند در حالی که بازار 20 میلیون نفری پوشاک زنانه در ایران فرصت های زیادی را برای پیشرفت در صنعت مد اسلامی در اختیار تولید کنندگان قرار می دهد.

تنها کافی است گشت کوتاهی در فروشگاه های مانتوفروشی سطح شهرهای بزرگ بزنید تا با واقعیات بیشتری در خصوص صنعت مد و پوشاک اسلامی آشنا شوید.

مریم در یکی از این فروشگاه ها در حال بررسی مانتوهاست. از او می پرسم به دنبال چه نوع مانتویی هستی؟ جواب می دهد که مانتویی می خواهد که مطابق مد روز و البته دارای پوشش مناسب باشد. اما هنوز مورد خوب و زیبایی نیافته است.

او مانتو را برای رفت و آمد در خیابان می خواهد. جلو بسته و البته با قیمت مناسب. می گوید: فکر کنم این پنجمین مغازه است که می آیم. مانتوهایی که قیمت مناسبی دارند بیشتر خیلی کوتاه یا خیلی تنگ مگر آنکه دختر بچه ای یا دختری کوچک جثه بخواهد بپوشد. برای من که کمی اضافه وزن دارم تنها پیشنهاد معقول مانتوهای اداری یا مانتوهای خیلی نقش و نگاردار است که اصلا نمی پسندم.

با او خداحافظی می کنم و برای پرسیدن نظر یکی دیگر از مشتریان مانتو فروشی های سطح شهر به سراغ سمیه می روم. ریزنقش است و چادر ملی به سر دارد. از مشکلاتش در خرید مانتو می پرسم. می خندد و می گوید: چادری که به سر دارم دستم را برای انتخاب مانتو باز کرده است. چون می توانم مطابق مد روز و مانتوهایی با رنگ های شاد بپوشم زیرا زیر چادرم قرار می گیرد و به چشم نمی آید. به ویژه که کمی از سنگینی رنگ سیاه چادرم هم کم می کند.

اما نیلوفر که او هم چادری است نظر دیگری دارد. او می گوید: برای افرادی مانند من که مانتو را زیر چادر می پوشیم در خرید مانتو بیشتر قد و طراحی آستین های آن برایمان مطرح است. مانتویی با قد متوسط و طراحی زیبا در آستین این روزها خیلی سخت پیدا می شود و برای پیدا کردنش باید وقت و هزینه زیادی صرف کرد.

طراحی پوشش اسلامی نیاز اساسی بازار مد ایران

اگرچه این روزها خریدن مانتوهای مد روز با هر هزینه ای میسر است اما مساله بر سر این است که این مانتوهای مد شده چقدر با باورهای اعتقادی و اسلامی بخش زیادی از مردم همخوانی دارد.

فرزانه مانتویی و کارمند است. خودش می گوید برای خرید مانتو نه به دنبال مانتویی با پوشش اسلامی است و نه کوتاهی یا بازی جلوی مانتو برایش مشکل ساز می شود. اما معتقد است: برای خرید یک مانتوی مناسب باید هزینه زیادی پرداخت کنم تا هم دوخت مانتو زیبا باشد و هم جنس آن نظرم را تامین کند.

اما کمبود مانتوهایی متناسب با باورهای دینی و مذهبی بخش بزرگی از کشور را در صحبت های بسیاری از زنان می توان مشاهده کرد. مشکلی که در بهناز 37ساله اینگونه بیانش می کند: من دوست ندارم مانتوی خیلی کوتاه یا چسبان بپوشم اما گزینه دیگری که غیر از این مانتوها در اختیارم هست مانتوهای خیلی بلند و جلوبازی است که باز هم با اعتقادات من و صد البته راحتی که باید در پوشش داشته باشم همخوانی ندارد.

منصوره 54ساله هم برای خرید مانتو مشکلات زیادی دارد و می گوید: انگار بخش عمده ای از مانتوها برای سن و قشر خاصی طراحی می شود و زنان مسن تر در این طراحی ها جایگاهی ندارند. من بارها برای خرید مانتوی معمولی که به سن و سالم بخورد دچار مشکل شدم و در آخر هم عطای خرید را به لقایش بخشیدم و ترجیح دادم با خرید پارچه مانتویم را بدوزم. اینگونه اگرچه هزینه بیشتری متحمل می شوم اما حداقل می دانم مانتویی که دوختم به تنم زیبا جلوه می کند و چند ماهی هم دوام می آورد نه اینکه با شستشوی اول از شکل و فرم خارج می شود و دیگر قابل استفاده نباشد.

این خیابانگردی اما واقعیات دیگری هم در برابر نظر قرار می دهد. خرید یک مانتوی کوتاه و بالای زانو هزینه ای حدود 35تا 100هزار تومان نیاز دارد اما مانتوهای مجلسی و یا مانتو شلوارهای اداری با جنس مناسب قیمت هایی بالاتر از300هزار تومان دارد که تا 800هزار تومان و بیشتر هم می رسد.

شقایق دانشجوست و مادر خیاطش او برای خرید مانتو کمی مشکل پسند کرده است. می گوید: با وجود اینکه لاغر هستم و اندام متناسبی دارم اما واقعا نمی توانم به راحتی مانتو پیدا کنم. باید دهها مغازه را بگردم تا بتوانم مانتوی مناسبی را پیدا کنم. هرچند بیشتر مواقع هم دست خالی به خانه می آیم و یا مجبورم هزینه خیلی زیادی برای خرید یک مانتوی مناسب که معمولا از برندهای خارجی است پرداخت کنم.

فراموش شدگان در طراحی مانتو

آنچه ذکر شد همه مصائب خرید مانتو به عنوان پوشش غالب در بین زنان ایرانی در محیط های عمومی نیست. اینکه حدود 30درصد از زنان ایرانی اضافه وزن دارند واقعیتی است که هنوز چندان مورد توجه دست اندر کاران صنعت مد کشور قرار نگرفته است. طراحی مانتوهای با سایزبندی های خاص و تبلیغاتی که اندام مناسب را صرفا اندامی با قد بلند و کشیده توصیف می کند مشکل دیگری است که خود را به شدت به صنعت مد ایرانی تحمیل کرده است. پیدا کردن مانتوی مد روز و زیبا برای فردی با سایز بیشتر از 46 دغدغه بزرگی است که افراد دارای اضافه وزن را بارها و بارها درگیر کرده است. گشتن چندین و چند روز در فروشگاه و مراکز مختلف فروش مانتو و تلاش برای پیدا کردن مانتوی زیبایی که به سایزشان بخورد موضوعی عادی برای این افراد است.

به نطر می رسد ماندانا یکی از همین افراد است که با خستگی شروع به حرف زدن می کند: انگار چاق ها هیچ جایگاهی در صنعت مد ندارند. سه روز است تمام مغازه های هفت تیر و خیابان جمهوری را زیر پا گذاشتم برای خرید مانتویی که زیبا باشد و به سایزم بخورد. دست روی هر موردی که می گذارم می گویند سایز شما را نداریم. یا باید مانتویی انتخاب کنم که بر تنم زار می زند و کیفیت بسیاری بدی دارد. یا مانتو شلوار اداری و خیلی رسمی و یا مانتوی مجلسی با قیمت های نجومی بپوشم. راه دیگری ندارم. تازه این تنها برای خرید مانتو است. برای خرید پالتو و لباس زمستانی که وضعیت هزار درجه بدتر است. پالتوهای اندامی و شیک تنها سایزهای کوچک و متوسط دارند.

سارا هم از مشکل نافرمی مانتوهای سایز بالا می گوید. او که خود نقاش است و چند بار هم تجربه طراحی لباس را داشته می گوید: فکر می کنم بسیاری از طراحان مانتو تصور درستی از یک هیکل معمولی و یا چاق ندارند. فردی که سایز 44 می پوشد قطعا دست ها وبازوهای نسبتا پری دارد اما در بیشتر مانتوهای ایرانی شاهدیم که روی بازو به شدت تنگ است و یا فردی با سایز 50 یا بیشتر که پایین تنه بزرگی دارد نمی تواند مانتوی کوتاه بپوشد. اما اگر شما نگاهی به مغازه های مانتو فروشی بیندازید بیشتر آنچه به عنوان مانتوی اداری عرضه می شود مانتوهایی کوتاه هستند که پایین تنه فرد را به راحتی به نمایش می گذارد. در حالی که در برندهای خارجی که معمولا هم ترک هستند چنین مشکلی کمتر دیده می شود. اما برای خرید این مانتوهای گاهی باید بیشتر از یک میلیون تومان هزینه کرد که از عهده کمتر کسی بر می آید.

یکی از مراکز خرید مانتوهای سایز بالا خیابان مفتح شمالی و چند مغازه محدود است که اگرچه ویترینی به زیبایی مانتو فروشی های عادی ندارد اما نوشته های روی ویترین، مشتری ها را به سمت خود می کشد. تعداد کم این دست مغازه ها که هیچ تناسبی با تعداد دیگر مغازه های مانتوفروشی ندارد حاکی از سختی خرید مانتو برای یک سوم زنان ایرانی است.

نقش ایرانی بر روی اجناس ایرانی

اگرچه بازار مد و لباس دل خیلی ها را به دست نیاورده اما کارهای جدیدی هم می توان در بین آنها مشاهده کرد که می تواند رونق بخش کار باشد. این روزها در برخی از خیابان های شهر مانتوهایی با طراحی های سنتی و نقش و نگارهای ایرانی در میان فروشگاه های شهر به چشم می خورد که به عنوان مغازه هایی با اجناسی ساخته شده از الیاف طبیعی و لباس هایی ساده و عمدتا گشاد پا به صنعت مد گذاشتند اما رفته رفته و با ورود طراحان امروزی به این بازار، نقش و نگارهای ایرانی بر روی اجناس مختلف این مغازه ها پر رنگ تر شدند. لباس هایی با طرح های اسلیمی، طرح کاشی های آبی و زیبای عمارت های ایرانی، بته جقه و دهها طرح و نقش دیگر هر کدام هنر دست صنعتگران جوان صنعت مد و پوشاک راه را برای ورود این اجناس به سبد مصرف ایرانیان باز کرد. هرچند قیمت بالای این اجناس که عمدتا مورد توجه اقشار جوان و دانشجوست یکی از مشکلات این لباس هاست. قیمت هایی حدود 150 تا 250هزار تومان برای مانتو، مانتو و دامن های بلند با قیمت هایی حدود 300تا 350هزار تومان و شال هایی با قیمت های بالاتر از 50هزار تومان از مواردی است که در برخی از برندهای این لباس ها می توان به آن اشاره کرد.

البته افرادی نیز لباس هایی از این دست را با قیمت کمتر به فروش می رسانند اما یک بررسی اجمالی نشان دهنده تفاوت عمدتا پایینتر دوخت و کیفیت پارچه های به کار رفته در لباس های این فروشندگان با برندهای اصلی این اجناس است.

آنچه در این گزارش آمد تنها بخشی از مشکلات مصرف کنندگان و مخاطبان صنعت مد و لباس در کشور است. صنعتی که به گفته مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان جنوبی در اسفند ماه سال گذشته، سالانه دو هزار و 500میلیارد دلار گردش مالی دارد که البته بخش عمده ای از آن به کالاهای قاچاق اختصاص می یابد. حضور طراحان جوان و آموزش دیده که هم اکنون در دانشگاه ها مشغول به تحصیل هستند و یا فارغ التحصیل شدند و همچنین حمایت واقعی از صنعت مد و لباس داخلی با تاکید بر مولفه های فرهنگی دینی و ملی و عفاف زیبنده زن مسلمان ایرانی که بارها از سوی مسوولان مختلف از نمایندگان مجلس گرفته تا متولیان فرهنگ و هنر کشور بر آن تاکید شده می تواند افق های وسیعی را پیش روی این صنعت و تغییر فرهنگ پوشش در کشور بگشاید.

منبع: شفقنا