تصویر زننده زن سیگاری

در حال نوشیدن شکلات داغ در همان کافه همیشگی بودم. دختری که شاید سنش به زور به ۲۰ می‌رسید، وارد کافه شد. نگاهی به اطرافش انداخت. انگار به دنبال چیزی بود. در همین حین سالن‌دار کافه مقابلش ظاهر شد و با سلام و خوشامدگویی از او استقبال کرد. دخترک هم در مقابل لبخندی زد و از او تشکر کرد. سالن‌دار کافه از او پرسید: «اگه سیگار می‌کشید، باید از این قسمت کافه استفاده کنید.» دختر اجازه نداد او حرفش را تمام کند، باعجله گفت: «بله، بله، من همینجا می‌نشینم.» برخلاف روز‌های گذشته کافه نسبتاً شلوغ بود و من در جای همیشگی‌ام که از بوی سیگار دور بود، نشسته بودم. فاصله من با جایی که دخترک برای نشستن انتخاب کرد، کم بود. روی صندلی نشست و کیفش را روی میز گذاشت. تلفن همراه، پاکت سیگار و یک فندک آلبالویی‌رنگ از کیفش بیرون آورد و روی میز گذاشت. من با دیدن پاکت سیگار حس عجیبی پیدا کردم و سؤالاتی بزرگ ذهنم را به خود مشغول کرد که چرا؟ کشیدن سیگار؟ مگر چند سال دارد؟ و چقدر بی‌پروا و بدون هیچ خجالتی این کار را انجام می‌دهد. تصویر زننده زنان سیگاری را هر روز در کوچه و خیابان می‌بینیم، در حالی که سیاهی دود هیچ نسبتی با ظرافت زنانه و لطافت مادرانه ندارد. 

رفتار زننده‌ای که عادی شده است!

یکی از رفتار‌های آسیب‌زای رو به رشد در جامعه ما گرایش زنان به‌خصوص دختران جوان به کشیدن سیگار و قلیان است؛ معضلی که کافی‌شاپ‌ها و سفره‌خانه‌های سنتی به آن دامن زده‌اند و این کارشان جذب و گرایش خانم‌ها به دود را تشدید کرده است. انجام این عمل در قیاس با چند سال گذشته برای زنان به‌خصوص دختران جوان بسیار تغییر کرده است، به گونه‌ای که در گذشته محلی خلوت غیر از مکان‌های عمومی و دور از چشم دیگران را برای انجام این کار انتخاب می‌کردند، اما امروزه این کار در مکان‌های عمومی، بدون اینکه کمترین حس شرم و خجالتی در کارشان باشد، صورت می‌گیرد. به‌راستی جای چه چیزی در رفتار اجتماعی خانم‌هایی که سیگار می‌کشند، عوض شده است؟ شاید زنان و دختران جوان دیگر به درستی یا نادرستی عملی که مرتکب می‌شوند واقف نیستند یا به آن اهمیتی نمی‌دهند یا اینکه در جامعه کشیدن سیگار به دست خانم‌ها آنقدر عادی شده که کسی تعجب نمی‌کند.

استقلالی که به ناهنجاری منجر شد

واقعیت این است که گسترش فعالیت زنان در عرصه‌های علمی و آموزشی، مراکز دولتی، نهاد‌های مدنی و مشاغل آزاد باعث پررنگ شدن حضورشان در اجتماع شده است. این در حالی است که کشور ما وجود این زمینه را به عنوان یک امتیاز برای کسب استقلال مالی و پایگاه اجتماعی برای زنان فراهم کرده است، ولی متأسفانه این حضور آزادانه موجب سوء‌استفاده‌های دیگری از سوی برخی از زنان شده که اعتیاد به دود از جمله آنهاست. 
از سویی مصرف سیگار در بین زنان و دختران جوان تبدیل به نوعی ژست روشنفکری، مد و کلاس اجتماعی شده است. درواقع برخی خانم‌ها با قرار دادن یک نخ سیگار در بین انگشتان دست خود، نوعی منزلت اجتماعی کاذب در خود احساس می‌کنند. جامعه‌شناسان و روان‌شناسان اجتماعی معتقدند هرگاه رفتاری در پهنه جامعه به مد تبدیل شود، اعضای جامعه به‌خصوص اعضای عمل کننده به رفتار مد نظر به هیچ وجه به مضر بودن آن توجهی ندارند.

در شکل‌گیری و بروز این عمل، عواملی همچون تبلیغات شرکت‌های دخانی یا فیلم‌هایی که به ترویج مصرف سیگار توسط خانم‌ها می‌پردازند و از زنان به عنوان ابزاری برای معرفی برند و محصول خود استفاده می‌کنند، باعث تشدید چنین رفتار‌هایی می‌شود. بدون تردید این موضوع کمرنگ شدن اقدامات فرهنگی پیشگیرانه درخصوص معضلات و آسیب‌های اجتماعی به‌خصوص در قشر زنان و دختران جوان را که ضعیف‌تر و تأثیرپذیرتر از بقیه اقشار جامعه هستند در پی خواهد داشت. 
اگر با این دسته از خانم‌ها همکلام شوید و از آن‌ها سؤال کنید که چرا سیگار می‌کشند، پاسخی که به شما می‌دهند این است: «ما هیچ وابستگی به سیگار نداریم و هر زمانی که اراده کنیم می‌توانیم آن را ترک کنیم.»، اما آن‌ها غافلند از اینکه مصرف سیگار خود دروازه‌ای است برای ورود به اعتیاد و مصرف مواد مخدر خطرناک‌تر و سقوط به ورطه نابودی! یا اینکه می‌گویند برای سرگرمی یا رفع استرس سیگار می‌کشیم!

وداع با دنیای زیبای زنانگی!

هیچ‌یک از دختران و زنان سیگاری به مشکلات و عوارضی که مصرف سیگار برای آن‌ها به دنبال دارد توجه نمی‌کنند و همینطور بی‌پروا برای عقب نماندن از فیگور روشنفکری و مدگرایی جامعه یا حتی بدون دلیل به سیگار یا قلیان پک می‌زنند. با ادامه و تشدید این رفتار آن‌ها از لحاظ سلامت جسمی در آینده‌ای نه چندان دور به انواع سرطان همچون ریه، دهان، حنجره، حلق، مری، کلیه‌ها، لوزالمعده و مثانه مبتلا می‌شوند. اما در کنار همه این مضرات سلامتی که گفته شد آن چیزی که بیشتر به خانم‌های سیگاری آسیب می‌زند بروز نازایی در آنهاست که با مصرف سیگار رابطه مستقیمی دارد.

شاید کمتر دختر جوان و کم‌سن و سالی باشد که حتی برای تفریح سیگار می‌کشد و از این موضوع اطلاع نداشته باشد که خود را در آینده نه چندان دور از نعمت مادر شدن محروم می‌کند. بنابر مطالعات انجام شده توسط پزشکان متخصص زنان در رابطه با مصرف سیگار بین دختران جوان این نتیجه حاصل شده که تقریباً ۷۲ درصد از خانم‌هایی که سیگار مصرف می‌کنند نسبت به خانم‌هایی که مصرف نمی‌کنند بیشتر مبتلا به ناباروری می‌شوند.

راهکار‌هایی برای پیشگیری و درمان

برای مقابله با سیگار کشیدن دختران جوان بهتر است از اولین کانون و بنیاد تأثیرگذار یعنی خانواده کمک گرفت. با نظارت و کنترل بیشتر خانواده‌ها و همچنین آگاه کردن آنان از مضرات و مشکلاتی که در آینده نه چندان دور گریبانگیرشان می‌شود می‌توان تا حدی با این معضل مقابله کرد؛ چراکه از گذشته خانواده همچون حلقه‌ای پرقدرت و مانعی بزرگ برای بروز این ناهنجاری‌ها و آسیب‌ها به شمار می‌آمد. رادیو و تلویزیون نیز به عنوان ابزاری قدرتمند و تأثیرگذار می‌توانند با تکیه بر فرهنگ اجتماعی سالم، فرهنگ سلامت زیستن را ترویج دهند و کمک شایانی به مقابله با این معضل اجتماعی کنند.

راهکار‌های برون‌رفت و راه‌حل محور درمان اعتیاد، جدای از دارودرمانی و سم‌زدایی، مواردی همچون افزایش اعتمادبه‌نفس، عزت‌نفس و اتکا‌به‌نفس بیمار است که با جلسات پیوسته روان‌درمانی و مشاوره‌های بالینی و تشخیصی و انگیزشی، بهبود‌یافتگی محقق شده و توان‌افزایی و بصیرت‌افزایی صورت می‌گیرد. لزوم آموزش به کودکان در سنین پیش‌دبستانی و مقاطع متوسطه در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی و حتی در جلسات مشاوره پیش از ازدواج به زوجین جوان بیش از پیش احساس اعتماد‌به‌نفس می‌دهد. 
بی‌شک تهیه کلیپ‌های آموزشی تصویری در حوزه تولید محتوا به صورت تخصصی و حرفه‌ای تأثیر بیشتری در عدم تمایل جوانان و نوجوانان به اعتیاد خواهد داشت. همچنین بازدید از مراکز ترک اعتیاد (کمپ‌ها) توسط گروه‌های دانش‌آموزی و دانشجویی و گروه‌های کارگری و کارمندی به صورت منظم و متوالی در طول سال نیز نقش بسزایی در اطلاع‌رسانی دارد.