مرحوم خسروشاهی، مرد گفت وگو و شخصیتی جهانی اندیش بود

 تجلیل از انسان‌های بزرگ و قله‌های علمی و فرهنگی که برای تعالی دین، مذهب و کشورشان جان‌فشانی کردند، تجلیل از یک شخص نیست؛ بلکه تجلیل از فضیلت و اخلاق است؛ لذا معتقدم اگر دنیا یک چنین شخصیتی، با این جامعیت و خدمات ارزشمند، ماندگار، حیاتی و تأثیر‌گذار داشت، با تمام وجود برای معرفی و تبلیغش برنامه‌ریزی می‌کرد.

 پیشنهاد می‌کنم، برای اینکه خدمات ماندگار استاد خسروشاهی(ره) بیشتر شناسانده شود، کنگره‌ باشکوه و شایسته‌ای در این رابطه با محوریت معرفی‌ ابعاد شخصیتی ایشان در بُعد علمی، اجتماعی، سیاسی، بین‌المللی و اخلاقی تدارک دیده شود. آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری، رئیس شورای‌عالی جامعه مدرسین و دبیر شورای‌عالی حوزه‌های علمیه در گفت‌وگویی با هفته‌نامه «افق‌حوزه»، به تبیین برخی از ویژگی‌ها و ابعاد شخصیتی استاد خسروشاهی پرداخت که از نگاهتان می‌گذرد. 

ـ فرهنگ‌بان کوشا در عرصه ملی و بین‌المللی

صادقانه اعتراف می‌کنم که سخن گفتن درباره شخصیتی که بیش از 60 سال از عمرش را در راه معرفی اسلام در سطح ملی و جهانی صرف کرد و خدمات ارزنده‌ای در حفظ فرهنگ و نشر اندیشه اصیل اسلامی انجام داد و به‌تعبیر مقام معظم رهبری «عنصری خستگی‌ناپذیر در تبلیغ معارف اسلامی» و «فرهنگ‌بان کوشا» به قول استاد محمدرضا حکیمی(ره) در عرصه ملی و بین‌المللی بود، کاری سخت و دشوار است.

 ایشان از نوادر فرهنگی و بین‌المللی شیعه بود. مرد گفت‌وگو و شخصیتی جهانی‌اندیش بود. از نوجوانی و آن‌‌هم در دورانی که گفت‌وگو باب نشده بود، جهانی می‌اندیشید و در زمینه مسیحیت، یهودیت و مذاهب دیگر تحقیقات علمی داشت و کتاب نوشت.

مرحوم خسروشاهی از سال ۱۳۳۲ شمسی تا پایان حیات خویش، با اغلب مطبوعات اسلامی از جمله: مکتب اسلام، مکتب تشیع، راه حق، ندای حق، نسل نو، نسل جوان و… همکاری داشته است که مجموع مقالات مندرج در آن‌ها بالغ بر صدها مقاله می‌گردد.

به‌همین دلیل اعتراف می‌کنم که واقعاً صحبت کردن درباره کسی که این‌همه آثار، این‌همه تأ‌لیفات و این‌همه مقالات که حتی فهرست کردن و شمردن این تألیفات به‌راحتی میسر نمی‌شود، کار سختی است.

ـ استفاده به‌موقع از فرصت‌های طلایی عمر

استاد خسروشاهی(ره) صاحب قلمی بود که درد اسلام، انقلاب و وطن داشت. این ویژگی ممتاز مایه مباهات و افتخار حوزه است. این‌همه توفیق، نبوغ و فرزانگی، از عنایات الهی است که نصیب برخی افراد می‌شود تا بتوانند در طول مدت عمرشان، کارهای مفید و ماندگاری انجام دهند. رسول گرامی اسلام(ص) در بهره‌وری صحیح از سرمايه عمر مى‌فرمايند: «اِنَّ لِرَبِّكُمْ فى اَیّامِ دَهْرِكُمْ نَفَحاتٍ اَلا فَتَعَرَّضُوا لَها»؛ همانا در ايام زندگى شما لحظاتى است كه در معرض نسيم حيات‌بخش پروردگارتان قرار مى‌گیرید. بكوشيد كه خويشتن را در مسير نسيم فيض الهى قرار دهيد و تأکید می‌کنند، فرصت‌هایى كه در زندگى بشر پيش مى‌آيد، ناپايدار و زودگذر است و ممكن است، بزرگ‌ترین فرصت ثمربخش بر اثر كمترین مسامحه و سهل‌انگارى از كف برود. از اين‌رو، استاد خسروشاهی مصداق بارز این سخن گهربار نبوی(ص) هست که از ظرفیت عمرش خوب استفاده کرد و به‌عنوان یک فرد بانشاط، شاداب و دوراندیش، با نگاه به آینده حرکت کرد و به‌موقع، دقیق، موشکافانه و با حوصله تمام آنچه که می‌خواست و دنبال آن بود و به آن علاقه داشت، پیگیری ‌کرد و به نتیجه رساند.

ـ فرزند علم و اجتهاد

استاد خسروشاهی(ره) از بیت علم برخاست و فرزند علم و اجتهاد؛ آیت‌الله سیدمرتضی خسروشاهی(ره) بود و شخصیت ایشان در چنین خانواده‌ای شکل گرفت و بعد از نشو و نمو در کنار آن عالم فرزانه به نجف، قم و مشهد هجرت کرد و در مکتب درس بزرگان و آیات عظامی چون: حضرت امام، علامه طباطبایی، سید‌ابوالقاسم خوئی، سید شهاب‌الدین نجفی مرعشی، سید محمدهادی میلانی، شیخ آقابزرگ تهرانی، شیخ مرتضی حائری، سیداحمد زنجانی، میرزاعبدالجواد جبل‌عاملی و میرزاابوالفضل زاهدی قمی(ره) و شخصیت‌های بزرگ دیگری که در آن عصر حضور داشتند، کسب علم کرد و مفتخر به دریافت اجازات متعدد علمی، روایی و.... گردید.

ـ شخصیت ژرف‌نگر و دوراندیش

ایشان از نعمات خوب الهی بهره‌مند بود؛ لذا علاوه بر اینکه از دانش عالی حوزوی، نعمت قلم و... برخوردار بود، یک چهره موفق و تأثیرگذار در روابط و تعاملات اجتماعی بود؛ لذا با شخصیت‌ها و چهره‌های شاخص علمی و سیاسی دوران خودش ارتباط می‌گرفت و با آنها فراتر از ارتباط استاد شاگردی، رابطه دوستی و صمیمی برقرار می‌کرد؛ مثلاً علامه طباطبایی(ره) آن‌چنان به ایشان اعتماد پیدا می‌کنند که چاپ آثارشان را به ایشان می‌سپارند یا با چهره‌هایی مثل: آیت‌الله کاشانی، امام خمینی، آیت‌الله طالقانی، علامه سیدمرتضی عسگری، امام موسی‌صدر، آیت‌الله مشکینی، شهید نواب صفوی، استاد سید جلال‌الدین آشتیانی، شهدای محراب و ...(رهم) ارتباط برقرار می‌کند و زندگی و مبارزات این شخصیت‌ها را ثبت و به‌عنوان خاطرات مستند چاپ می‌کند.

ایشان  علاوه بر اینکه محضر بسیاری از علما و شخصیت‌های بزرگ شیعه را درک کرد و همچنین با سفرهای متعدد به شهرها و کشورهای منطقه با علما و دانشمندان و همچنین مصلحان اجتماعی جهان اسلام، به‌صورت حضوری و مکاتبه‌ای ارتباط گرفت و توانست، عالمانه اندیشه‌های وحدت‌گرایانه رهبران و بزرگان تشیع همچون سید جمال‌الدین اسدآبادی، آیت‌الله بروجردی، آیت‌الله محمدتقی قمی، امام خمینی(ره) و آیت‌الله خامنه‌ای مدظله‌العالی و نیز از اندیشه‌های متفکران اهل‌سنت همچون حسن‌البنا، سیدقطب و ابوالاعلی  مودودی و ... را بازگو و تجزیه و تحلیل کند و با مکاتبات و ارتباطات خود، پل ارتباطی مستحکمی بین رهبران فکری، دینی و مذهبی شیعه و اهل سنت ایجاد کند.

ـ فعالیت‌های سیاسی

استاد خسروشاهی به مسائل سیاسی زمان خود آگاه بود و به‌راحتی از کنار آن نمی‌گذشت؛ لذا فعالیت‌های سیاسی ایشان از سال ۱۳۳۲ شمسی پس از آشنایی با آیت‌الله کاشانی، آیت‌الله طالقانی و شهید نواب صفوی، آغاز گردید.

ایشان از سال 42 و آغاز  نهضت ۱۵ خرداد دنباله‌رو اندیشه‌های انقلابی حضرت امام خمینی(ره) بود و در همان زمان، گروهی را به‌عنوان«هیئت مجاهدین اسلام» راه‌اندازی کرد و با همکاری جمعی از طلاب قم، اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره) را پیگیری و دنبال می‌کردند. به‌همین دلیل بود که از همان زمان، یعنی از سال ۴۲ و ‌ ۴۳ به بعد، مرحوم خسروشاهی همواره مورد توجه ساواک بود و بارها دستگیر و تبعید شد؛ ولی هرگز فعالیت سیاسی خود را رها نکرد و آخرین بار در «انارک» یزد همراه با آیت‌الله پسندیده(ره) و آیت‌الله‌العظمی مکارم شیرازى  به مدت سه سال در تبعید بودند.

ـ میراث‌دار نهضت تقریب

ایشان از پیشگامان تقریب و وحدت جهان اسلام بود. به سیدجمال‌الدین اسدآبادی عشق می‌ورزید و او را نمونه‌ای از تلاش برای وحدت اسلامی و بیداری جهان اسلام می‌شناخت. همچنین برای معرفی نهضت اسلامی در داخل ایران و نیز معرفی ایران اسلامی به جهان اسلام و جهان مسیحیت، تلاش فراوانی کرد.

استاد خسرو شاهی از آغاز جوانی رسالتی در رابطه با جهان اسلام، اتحاد مسلمین و بیداری آنها بر دوش خود احساس می‌کرد و با نوشتن مقاله و کتاب و شرکت در مجالس، در این مسیر تلاش می‌کرد. ایشان یک حالت اعتدال، توجه به علایق و سلیقه‌های مختلف و هماهنگی و هم‌سازی با دیگران داشت و همچنین روحیه تعهد مذهبی و تعهد به اهل‌بیت(ع) را در کنار توجه به جنبه‌های بین‌المللی و اخبار روز داشت و با شخصیت‌های جهان اسلام، اعم از شیعه و سنی ارتباط برقرار می‌کرد تا بتواند بر ارکان اسلام پافشاری کرده و در ایجاد وحدت اسلامی سهیم باشد و روابطی گسترده با دولت‌های عربی، مصر، الجزایر، شبه‌قاره، ترکیه و اروپا داشت.

ـ تبلیغ اسلام با قلم

استاد خسروشاهی(ره) صاحب قلمی بود که درد اسلام، انقلاب و وطن را داشت. این ویژگی ممتاز مایه مباهات و افتخار حوزه است. علاقه به اعتلای فرهنگ ایران اسلامی را می‌توان در آثارش مشاهده کرد. هم‌و‌غمش در نوشتن، برافراشته نگاه داشتن علم اسلام و شیعه بود. ایشان توانست، میراث فکری و اندیشه نسل گذشته انقلاب، نهضت امام و تاریخ ایران را به‌وسیله قلم به دیگر نسل‌ها منتقل نماید.

تألیفات و آثار وی به زبان فارسی و عربی بیش از 200 اثر در قالب تألیف، ترجمه، تصحیح، تنقیح و نشر آثار علما و دانشمدان اسلام و مسحیت می‌باشد که برخی از آن‌ها، تاکنون بارها در داخل و خارج کشور چاپ شده است. آثار ایشان قبل از انقلاب برای همه کسانی که علاقه‌مند به نهضت اسلامی بودند، بسیار گران‌قدر بود و جوانان ایرانی را با دیدگاه‌های اسلامی آشنا می‌کرد و از طرفی بعد از انقلاب نیز، آثارشان در شناسایی نهضت‌های اسلامی جهان عرب و شناساندن آنها به داخل کشور بسیار مفید و مؤثر بود.

در حقیقت ایشان یک گم‌شده‌ای داشت و همه‌جا دنبال پیدا کردن این گم‌شده بود و احساس می‌کرد، جهان اسلام را باید تا قله‌های بلند آن فتح کند؛ لذا یکی از کارهای مهمش در جهت تبلیغ دین و معارف اهل‌بیت(ع)، شناسایی شخصیت‌ها، چهره‌ها  و معرفی اندیشه و آثارشان بود.

مرحوم خسروشاهی برای معرفی شخصیت‌های تأثیرگذار جهان، صرفا به مطالعات کتاب‌خانه‌ای و شنیده‌ها اکتفا نمی‌کرد؛ بلکه عمده تحقیقاتش میدانی بود؛ لذا برای معرفی این بزرگان، بارها رنج سفر را به جان خریده و به کشورهای مختلف سفر کرد و از رهگذر ارتباطات گسترده با شخصیت‌های جهان اسلام و تجزیه و تحلیل این ارتباطات و تجربیات عینی و میدانی  توانست، شخصیت‌های تأثیرگذار جهان اسلام را شناسایی کند؛ لذا تمام آنچه را به قلم آورد، مستند است. این نوع احساس مسئولیت و فعالیت بی‌وقفه و این نوع تبلیغ، می‌تواند برای همه حوزویان الگو باشد؛ خصوصاً طلاب جوان باید به این الگو تأسی کنند.

ـ صاحب قلم متقن و ارزشمند

مرحوم خسروشاهی، در بحث ادبیات و نگارش متخصص بود؛ هم تألیف داشت و هم از تخصص ترجمه و تصحیح برخوردار بود و همه این ویژگی‌ها در آثار ایشان مشهود است. مقالات متعددی که ایشان در عرصه‌های مختلف نوشته‌اند، گواه از خوش‌فکری و اشراف کامل ایشان در مسائل مختلف فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اعتقادی بود. چند سالی که ایشان به‌عنوان سفیر در واتیکان بود، علاوه بر مسئولیت نمایندگی جمهوری اسلامی، بر چاپ و نشر و ترجمه قرآن مجید و نهج‌البلاغه به زبان ایتالیایی و نشر مجلات به زبان ایتالیایی، جمعاً در مدت پنج‌سال، بیش از160 عنوان کتاب و نشریه به زبان‌های فارسی، عربی، انگلیسی، ایتالیایی و فرانسوی، منتشر کرد که در سراسر جهان توزیع شده است.

همچنین در مدت اقامت سه‌ساله در قاهره نیز، علاوه بر حضور در محافل علمی- سیاسی، سخنرانی و مصاحبه تلویزیونی و مطبوعاتی و ملاقات با شیخ الازهر و مقامات علمی- سیاسی مصر، بالغ بر پنجاه جلد کتاب و نشریه، درباره ایران، تشیع و اهل‌بیت(ع) با همکاری و مساعدت ایشان در مصر منتشر شد که اقدام مهمی در راستای وحدت و تقریب بین مذاهب اسلامی بود. این نوع فعالیت از یک شخصیت علمی و آن‌هم در کسوت روحانیت، الگویی است برای همه طلاب، که بدانند، فقط در سایه تلاش و همت بالا، این‌همه آثار به ثمر می‌نشیند. واقعاً باید بگوییم مرحوم خسروشاهی بی‌نظیر یا کم‌نظیر بود.

ـ نویسنده تاریخ انقلاب اسلامی

مرحوم خسروشاهی به‌خاطر «ارتباطات گسترده»، «سعه صدر بالا»، «حضور فعالانه» و «روحیه همکاری» در فعالیت‌های اسلامی، انقلابی و فرهنگی معاصر در کشور و جهان اسلام توانست بخش قابل توجهی از حوادث تاریخ معاصر و جریان نهضت اسلامی ایران را به‌طور دقیق و صحیح با مدرک و سند، ارزیابی، تحلیل و تبیین‌ کند و به‌طور صحیح به دست مخاطب امروزی برساند.

ایشان درباره ثبت وقایع انقلاب اسلامی می‌گوید: کسی باید تاریخ انقلاب را بنویسد که علاوه بر در اختیار داشتن اسناد لازم، خود در متن مسائل و حوادث آن بوده باشد و یک‌بُعدی و خطی برخورد نکند و حق هرکسی و هر گروهی را، آن مقداری که حق داشته‌اند، ادا کند و در «رجال‌شناسی معاصر»، علاوه بر شناخت عینی و حضوری، دچار حب و بغض‌های شخصی نگردد.

ـ مهارت ویژه در گفت‌وگو با شخصیت‌های بین‌المللی

 ایشان علاوه بر زبان ترکی (آذری و استامبولی)، فارسی و عربی، با زبان انگلیسی و ایتالیایی هم آشنایی داشت؛ لذا در مجامع بین‌المللی به‌راحتی می‌توانست، ارتباط برقرار کند و مقصودش را تفهیم و نظرات آنان را هم جویا شود و این از ویژگی‌های ممتاز یک شخصیت بین‌المللی است و از عهده هر عالمی برنمی‌آید و فراتر از این ایشان به زبان قوم هم آشنا بود؛ یعنی می‌دانست، با هرکسی چگونه صحبت کند و چگونه حشر و نشر داشته باشد و این‌هم، از نکات قابل توجه و مورد تأکید و تصریح قرآن است که می‌فرماید: ]وَ مَا أَرْسَلْنَا مِن رَّسُولٍ إِلاَّ بِلِسَانِ قَوْمِهِ لِیُبَیِّنَ لَهُمْ...[؛ بنابراین کسانی که اهل تبلیغ‌اند و امر هدایت در دست آنهاست، لازم است با فرهنگ آنان آشنا باشند و بشناسند مخاطبشان چه کسانی هستند و چه سطحی از معرفت را دارند، چه چیزهایی برای آنها ارزشمند است و چه چیزهایی در نگاه آن‌ها ارزشی ندارد. با همه این ویژگی‌ها حقایق دین را برای آنها بیان کند تا اینکه بتواند تأثیرگذار باشد.

استاد خسروشاهی این‌گونه بود و این حالت، از دورانی که در مصر بود و ارتباطاتی که با شخصیت‌ها و اندیشمندان بین‌المللی داشت، کاملاً مشهود بود. این‌ها‌ نشان‌دهنده‌ آن است که ایشان، یک شخصیت جامع‌الاطرف، زمان‌شناس و آگاه به مقتضیات زمان بود.

ـ فعالیت‌های ماندگار و اثرگذار

 افراد زیادی  هستند که اهل قلم‌اند. فعالیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی دارند؛ ولی آن مسائلی را که مربوط به حوزه و جایگاه حوزوی است، به‌خوبی واقف نیستند. روی این حساب  کارشان تداوم ندارد؛ لذا بین راه رها می‌کنند و به مقولات دیگری می‌پردازند و بعضی‌ها هم وقتی سرگرم مطالعه می‌شوند، مبارزه یادشان می‌رود. وقتی سرگرم نوشتن می‌شوند و قلم می‌زنند، از مسئولیت‌های اجرایی فاصله می‌گیرند.

 اما این شخصیت چه در دوران مبارزات و چه در دوران مسئولیت‌های اجرایی در داخل و خارج از کشور، تمام کارهایش صبغه فرهنگی و تبلیغی داشت. این نشان‌دهنده آن است که این فرد، هدف والا و مترقی‌ای در زندگی دنبال می‌کند و آن، خدمت به دین و اسلام است. بدون شک ایشان، یکی از چهره‌های مهم و ماندگار فرهنگی و انقلابی جهان اسلام در دوران معاصر است.

خدمت مهم دیگری که الآن به ثمر نشسته، «مرکز بررسی‌های اسلامی» است. ایشان این کار بزرگ را در دهه 50 شمسی پی‌ریزی کرد؛ اما به‌علت مخالفت ساواك، ثبت نشد. همه این خصوصیات بیان‌گر این واقعیت است که ایشان علاوه بر اینکه یک شخصیت فرهنگی و دارای برنامه و اهداف بزرگ دینی بود، در عین حال یک فعال انقلابی، مبارز و طاغوت‌ستیز بوده و مورد تعقیب طاغوت هم بود.

ـ قدردان برکات انقلاب نیستیم

من همان روزی که وارد حوزه علمیه قم شدم، ایشان را واقعاً یک چهره اجتماعی، فعال، پرکار و متفکر مشاهده می‌دیدم.  با آثار ایشان در مجله «مکتب اسلام» آشنا شدم. نشریه مکتب اسلام آن روز جزء معدود مجلات دینی بود که بعد از «مکتب تشیع» منتشر ‌شد. ایشان یکی از پایه‌گذاران یا شخصیت‌های تأثیرگذار بودند که بر اساس رسالت دینی و حوزوی خود و بر اساس تجربه و تخصصی که داشت، مطالب ارزشمندی را در مجله «مکتب اسلام» منتشر کرد. قلم روان و شیوای ایشان در آن مجله مخاطبان زیادی داشت. در مجله مکتب اسلام بهترین‌ها قلم‌فرسایی می‌کردند؛ به‌طوری‌که برخی از نویسندگان مجله مکتب اسلام، امروز از مراجع معظم تقلید هستند.

اما امروز ما به‌برکت انقلاب اسلامی این‌همه مجله در عرصه‌های مختلف داریم و قدردان هم نیستیم. در آن روزگار وجود یک مجله دینی واقعاً کیمیا بود.

ـ ضرورت تکریم و تجلیل شایسته از شخصیت استاد خسروشاهی

تجلیل از انسان‌های بزرگ و قله‌های علمی و فرهنگی که برای تعالی دین، مذهب و کشورشان جان‌فشانی کردند، تجلیل از یک شخص نیست؛ بلکه تجلیل از یک فضیلت و اخلاق است؛ لذا معتقدم اگر دنیا یک چنین شخصیتی با این جامعیت و خدمات ارزشمند، ماندگار، حیاتی و تأثیرگذاری داشت، با تمام وجود برای معرفی و تبلیغش برنامه‌ریزی می‌کرد.

 پیشنهاد می‌کنم، برای اینکه خدمات ماندگار استاد خسروشاهی بیشتر شناسانده شود، کنگره‌ باشکوه و شایسته‌ای در این رابطه با محوریت معرفی ابعاد شخصیتی ایشان در بُعد علمی، اجتماعی، سیاسی، بین‌المللی و اخلاقی تدارک دیده شود و توصیه‌ام به وصی و فرزندشان آقا سیدمحمود خسروشاهی این است که اهتمام جدی بورزند و تمام شخصیت‌هایی را که معاصر مرحوم پدر بودند، از دوران جوانی و آغاز طلبگی که با ایشان زندگی کردند و او را با تمام ابعاد وجودیشان می‌شناسند، حتی با شخصیت‌های خارج از کشور در واتیکان، مصر و .... شناسایی کنند و برای مصاحبه هرچه زودتر اقدام کنند و سعی کنند، با دقت تمام مجموعه تاریخ شفاهی پیرامون استاد خسروشاهی را تدوین کنند که این کار ارزشمند برای مخاطبان امروز و فردای کشور بسیار مفید خواهد بود.

ـ الگویی شایسته در حوزه‌های متنوع فکری

* من معتقدم همه ابعاد زندگی ایشان می‌تواند الگو باشد. ایشان در نویسندگی یکی از الگوهای موفق و یکی از نوادر روزگار بود که ۶۰ سال تمام دست به قلم زد و هیچ‌گاه از نویسندگی و تحقیق خسته نمی‌شد.

* ساده‌زیستی ایشان الگویی مثال‌زدنی برای حوزویان و طلاب جوان است. آنچه  مرحوم خسروشاهی در دیدار با عالمان دین و شخصیت‌های بزرگ، بیش از هر چیز دیگر از آن تأثیر پذیرفت و برای او ملکه شد، ساده‌‌زیستی آنان بود و این نکته بسیار برجسته‌ای است.

* نگاه روزآمد و جهانی ایشان می‌تواند برای حوزه‌های علمیه الگو باشد؛ برای اینکه روحانیت نگاه جهانی و بین‌المللی داشته باشد و صرفاً خود را مشغول دروس حوزوی نکند.

* فرصت‌شناسی و استفاده به‌موقع و مطلوب از ثانیه‌های زمان و آن‌هم به‌نفع شیعه و در جهت تبیین معارف الهی، درس مهم و الگویی شایسته برای همه دغدغه‌مندان فرهنگ شیعه و معارف اسلام است.

* معتقدم  استاد خسروشاهی گنجینه عظیم و فاخر حوزه است که هرکس در حد وسع و ظرفیتش و با ذوق و سلیقه‌اش می‌تواند از آن توشه بگیرد و برای خود الگو قرار دهد.